Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and Biotechnology
Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and Biotechnology was established in 1973, initially as the Institute of Plant Biochemistry of the National Academy of Sciences of Georgia. The institute conducted studies on genomes, nitrogen fixation and assimilation enzymes, secondary metabolites, and the detoxification mechanisms of various classes of organic pollutants by plants. Additionally, it researched the biosynthetic and biodegradation potential of microorganisms from different taxonomic groups, selected enzyme producers for industrial purposes, and obtained and characterized technical enzyme preparations.
In 2012, the institute joined the Agricultural University of Georgia. Today, innovative research is conducted in four laboratories and one research group at the institute. This research focuses on the use of enzymes, microorganisms, and plants as the primary technologically active agents.
Laboratory of Plant Biochemistry and Biotechnology
The laboratory focuses on studying pathogens that cause bacterial diseases in crops important to Georgia's economy. It aims to develop biotechnologies to control these diseases using harmless bacterial viruses and antagonistic saprophytic bacteria that are safe for humans and the environment.
Bacterial diseases, along with fungal and viral diseases, cause significant damage to the environment, human health, and agriculture, leading to reduced yields, poor-quality products, and contamination of products and the environment with pesticides. Replacing chemical-based methods with environmentally and human-safe alternatives is a crucial task for modern biotechnology.
Main Directions of Research:
- Study of the Spread of Bacterial Diseases: Investigate bacterial diseases affecting economically important agricultural crops in Georgia, such as bacterial wilt of tomatoes, ring rot of potatoes, and bacterial blight of fruit trees.
- Characterization and Genetic Diversity: Isolate and culturally-biochemically characterize disease-causing bacteria—such asXanthomonas vesicatoria, Clavibacter michiganensis sepedonicus, and Erwinia amylovora—and study their genetic diversity.
- Phytopathogen-Specific Bacteriophages: Isolate bacteriophages specific to phytopathogens for the prevention and control of these diseases.
Laboratory of Biological Oxidation
The laboratory focuses on studying the molecular mechanisms of xenobiotic detoxification in plants for phytoremediation technologies. This research leverages the ability of plants and microorganisms to absorb and detoxify a wide range of chemical pollutants from the environment, aiming to establish the biochemical foundations of phytoremediation and develop new approaches for addressing specific cases of chemical pollution.
Main Directions of Research:
- Xenobiotic Detoxification Mechanisms: Investigate the mechanisms by which plants detoxify xenobiotics.
- Development of Phytoremediation Technologies: Create new technologies for the rehabilitation of chemically polluted environments.
- Improvement of Existing Technologies: Enhance and refine current phytoremediation technologies.
- Monitoring Methods: Develop methods for monitoring chemical pollution in the environment.
Laboratory of Prokaryotes and Yeasts
The laboratory focuses on updating and enriching collections of bacteria and yeasts found in various soil-climatic zones of Georgia, and investigating their biosynthetic and biodegradation potential.
Main Directions of Research:
- Degradation of Organic Toxicants: Study the ability of bacteria to degrade various organic toxicants.
- Probiotic Microorganisms: Isolate and utilize probiotic microorganisms for developing functional foods and non-alcoholic beverages.
Laboratory of Biotechnology
The laboratory has established a collection of over 3,500 mycelial fungi cultures, which are continuously isolated from various ecological niches. Mycelial fungi play a significant role in modern biotechnological processes. Current research focuses on studying the morpho-physiological and biochemical properties of these fungi, discovering new metabolic properties of cultures, selecting strains that produce industrially important enzymes and secondary metabolites, and obtaining enzyme preparations with different purities. The laboratory also investigates the physicochemical, thermodynamic, and kinetic characteristics of these enzymes.
Main Directions of Research:
- Extreme Conditions: Study the effects on crops growing in extreme conditions.
- Enzyme Production: Select producers of hydrolase and oxidizing enzymes (such as amylase, glucoamylase, cellulase, xylanase, proteinase, pectinase, manganese peroxidase, and laccase) from mycelial fungi cultures.
- Biotransformation: Identify highly active strains capable of biotransforming toxic compounds with different structures, including oil hydrocarbons, polycyclic aromatic hydrocarbons, organochlorine compounds, and pesticides.
- Industrial Enzyme Production: Develop inexpensive, competitive, and environmentally safe technologies for producing industrial extremophilic hydrolytic enzymes.
Plant Biotechnology Group
The group focuses on studying oxidoreductases, such as phenoloxidases and peroxidases, in perennial plants.
Main Directions of Research:
- Functional Food Additives: Develop food additives and dyes.
- Antioxidants and Nutritional Supplements: Investigate antioxidants and other nutritional supplements, biocomposites, and stimulant drinks.
- Paramedical and Skin Care Products: Explore applications in paramedical and skin care products.
Contact
Giorgi Kvesitadze
მიკრობული წარმოშობის ჰიდროლიზური ფერმენტების (ქსილანაზა, β-გალაქტოზიდაზა) წარმოების ეკონომიკურად მომგებიანი, ეკოლოგიური და ენერგოდამზოგავი ტექნოლოგიების შემუშავება საქართველოში ფერმენტული წარმოების შექმნის მიზნით (2024 - 2027)
პროექტი გულისხმობს ტექნოლოგიური სქემის შექმნას, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელი იქნება მიკრომიცეტების კულტივირებით რძის შრატის შემცველ არეზე β–გალაქტოზიდაზას, ხოლო ჰემიცელულაზის შემცველ არეზე ქსილანაზას აქტიური და სტაბილური ფერმენტული პრეპარატების მიღება, ამ პრეპარატების გამოყენებით რძის პროდუქტების წარმოების პროცესში წარმოქმნილი მეორეული პროდუქტის - რძის შრატის ლაქტოზის, ხოლო ჰემიცელულაზის შემცველი სუბსტრატების (ნარჩენების) ფერმენტული ჰიდროლიზი მადუღარ შაქრებამდე.
სადოქტორო კვლევა - Campylobacter spp. და Arcobacter spp. ადგილობრივი წარმოების ქათმის ნედლ ხორცში: გამოყოფა, იდენტიფიკაცია, დახასიათება და კონტროლის სტრატეგიები (2024)
წარმოდგენილი სამუშაო მიზნად ისახავდა ზოონოზური პათოგენების - Campylobacter spp. და Arcobacter spp. დეტექციას ქათმის ნედლ სარეალიზაციო ხორცში. კერძოდ, კვლევის ფარგლებში განხორციელებულ იქნა შემდეგი სამუშაოები:
1. დადგენილ იქნა სარეალიზაციო ქათმის ხრციდან გამოყოფილი Campylobacter spp. და Arcobacter spp. და მათი ანტიბიოტიკების მიმართ მგრძნობელობა.
2. ფილოგენეტიკური ანალიზის შედეგად ნაჩვენები იქნა, რომ კვლევის ფარგლებში გამოყოფილი და შესწავლილი Arcobacter-ის შტამები მიეკუთვნებიან ახალ სახეობას, რომლისთვისაც მინიჭებულ იქნა სახელი Arcobacter tbilisiensis sp. nov. ტიპური შტამები LEO 51, რეგისტრირებულია გერმანულ პროკარიოტული და ცხოველური უჯრედების ბანკში DSMZ (German Collection of Microorganisms and Cell Cultures, Leibniz Institute) როგორც DSM 11590 და ბელგიურ უჯრედების კოლექციაში BCCM (Belgian Coordinated Collection of Microorganisms) როგორც LMG 33177.
3. კოინკუბაციისა და ციტოტოქსიკური ექსპერიმენტების საშუალებით ნაჩვენები იქნა, რომ Campylobacter-ის ორივე დახასიათებული სახეობა - C. jejuni და C. coli-ისევე როგორც Arcobacter-ის დახასათებული ერთი სახეობა - A. Tbilisiensis ითრგუნება პრობიოტიკ L. fermentum-თან ერთ საკვებ არეში ინკუბირეის შემდგომ. ზემოაღნიშნულმა დაკვირვებამ აჩვენა, რომ L. fermentum წარმოადგენს Campylobacter-ის და Arcobacter-ის ეფექტურ დამთრგუნველს in vitro პირობებში.
კვლევის აქტუალობა - წარმოდგენილი კვლევა საქართველოში Campylobacter spp. და Arcobacter spp. სარეალიზაციო ქათმის ხორციდან კულტივირების და მათი დახასიათების პირველი მაგალითია. ცნობილია, რომ Campylobacter spp. ძირითად რეზერვუარს სწორედ ქათმის ხორცი და ფერმის პირობებში გაზრდილი ქათამი წარმოადგენს. აღსანიშნავია, რომ აქამდე არ ყოფილა შესწავლილი საქართველოში გავრცელებულ დიარეულ დაავადებებს შორის რა ხვედრითი წილი აქვს კამპილობაქტერიოზს და Arcobacter spp.-ით გამოწვეულ ინფექციებს. თუმცა, ჩვენი კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ აღნიშნული მაჩვენებელი საკმაოდ მაღალი უნდა იყოს. აღსანიშნავია, რომ Campylobacter spp. კონტროლის აუცილებლობიდან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია ასეთი კონტროლი განხორციელდეს კომბინირებული მეთოდებით, როგორიცაა მკაცრი სანიტარული ნორმების, ბიოუსაფრთხოებისა და ბიოლოგიურად აქტიური პრობიოტიკული საკვები დანამატების ერთობლიობა.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ბიოლოგიურად აქტიური საკვები დანამატის შექმნა და აგრარულ სფეროში უვნებელი ქათმის ხორცის წარმოება წარმოადგენს იმ აქტუალურ საკითხს, რომელიც საქართველოში ჯერ-ჯერობით გადაწყვეტილი არ არის.
კვლევის სიახლე მდგომარეობს Campylobacter spp. და Arcobacter spp. კულტივირებასა და დახასიათებაშ და ამასთანავე ამ პათოგენებზე პრობიოტიკ L. fermentum-ი დამთრგუნველი მოქმედების შესწავლაში. კვლევის მნიშვენლოვან სიახლეს წარმოადგენს A. Tbilisiensis sp. nov. ყველა შტამის გენომების სეკვენირება, რაც განხორციელდა პირველად.
ჩატარებული კვლევა მიზნად ისახავდა ქართულ ნედლ სარეალიზაციო ქათმის ხორცში Campylobacter spp. და Arcobacter spp. გავრცელების შეფასებას და ასევე, კულტივირებული შტამების ვირულენტობისა და ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტობის დახასიათებას. კვლევის შედეგად გამოვლინდა, რომ ისევე როგორც მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში, ქართული ნედლი ქათმიდან კულტივირებული Campylobacter-ის სახეობები, როგორიცაა C. coli და C. jejuni, ხასიათდებიან ციპროფლოქსაცინისადმი მაღალი რეზისტენტობით (97% და 79%). ამასთანავე, კვლევა მიზნად ისახავდა ქათმის საკვებში ბიოლოგიურად აქტიური დანამატების გამოყენებით ქათამში Campylobacter spp. შემცველობის კონტროლს. In vitro ექსპერიმენტებში, L. fermentum-ის სპეციფიკური დამთრგუნველი აქტივობიდან გამომდინარე, მოსალოდნელია მსგავსი აქტივობის გამოვლენა in vivo პირობებშიც. აღნიშნული ვარაუდის დადასტურება მოითხოვს დამატებით კვლევებს მომავალში.
მომხმარებლის უვნებელი საკვებით მომარაგება პირდაპირ შეესაბამება მდგრადი განვითარების მე-3 მიზანს - "ჯანმრთელობა და კეთილდღეობა", რომელიც აერთიანებს რამდენიმე მნიშვნელოვან ინდიკატორს, მათ შორის ინდიკატორს 3.3, რომელიც მიზნად ისახავს 2030 წლამდე აღმოფხვრას ან მნიშვნელოვნად შეამციროს ტუბერკულოზი, ჰეპატიტი, მალარია და სხვა გადამდები და ტროპიკული დაავადებები. ასევე, უვნებლობის საკითხი მჭიდრო კაბშირშია მე-2 (შიმშილობის აღმოფხვრა) და მე-9 (ინდუსტრია, ინოვაცია და ინფრასტრუქტურები) მიზანთან. მდგრადი განვითარების მიზნების პრიორიტეტულობის შესახებ, რაც მნიშვნელოვანია 2030 წლისათვის მდგრადი მომავლის მიღწევის საქმეში, თანხმდება გარეოს ყველა წევრი ქვეყანა.
სამეცნიერო ლიტერატურის მიმოხილვა - სამეცნიერო ლიტერატურის მიმოხილვა მოიცავს სამეცნიერო პუბლიკაციებს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში Campylobacter spp. და Arcobacter spp. ეპიდემიოლოგიის შესახებ. მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის ევროკავშირსა და აშშ-ში, კამპილობაქტერიოზი წარმოადგენს დიარეული სინდრომების წამყვან დაავადებას, რაც სარეალიზაციო ქათმის ხორცში Campylobacter spp. ეპიდემიოლოგიას უკავშირდება. ბოლო ათწლეულეში, ასევე, ნაჩვენები იქნა, რომ Arcobacter spp. ხვედრითი წილი საკმაოდ მომატებულია დიარეულ სინდრომებში.
ხსენებული ზოონოზი, Campylobacter spp. მსგავსად, იწვევს დიარეულ სინდრომს. Arcobacter spp. ინფიცირების შემთხვევები მსოფლიოში იმდენად გახშირდა, რომ გარეომ მას ეპიდემიოლოგიური თვალსაზრისით მაღალი რისკის პათოგენის კვალიფიკაცია მიანიჭა.
ბოლო ათწლეულში Campylobacter spp. გამოწვეულმა დიარეული დაავადებების სიხშირემ გაუსწრო Salmonela spp. და E. coli-ს შემთხვევბის სიხშირეს ევროკავშირსა და აშშ-ში. დღეისათვის შეინიშნება ადამიანებში კამპილობაქტერიოზის სამკურნალოდ გამოყენებადი ანტიბიოტიკ ერითრომიცინის მიმართ C. coli-სა და C. jejuni-ს რეზისტენტობის მზარდი ტენდენცია. ორი ათეული წლის წინ კამპილობაქტერიოზის სამკურნალოდ წარმატებით და ინტენსიურად გამოიყენებოდა ციპროფლოქსაცინი, თუმცა ბაქტერიის მიერ გამომუშავებული რეზისტენტობის გამო ეს ანტიბიოტიკი ამჟამად არ არის რეკომენდირებული. ზემოთთქმულიდან გამომდინარე, თანამედროვე მსოფლიოს როგორც განვითარებული, ასევე განვითარებადი ქვეყნების წინაშე მწვავედ დგას სარეალიზაციო ქათმის ხორცში Campylobacter spp. რაოდენობის კომპლქსური ღონისძიებების საშალებით შემცირების საკითხი. წარმოდგენილი ნაშრომის ლიტერატურის მიმოხილვის ნაწილში ყურადღება გამახვილებულია სწორედ ასეთ კომპლექსურ ღონისძიებებზე. ამ უკანასკნელის მაგალითს წარმოადგენს Campylobacter spp. გამოვლენა ფერმის პირობებში გაზრდილ წიწილებში და ყველა ინდივიდის დაინფიცირების თავიდან ასარიდებლად მათი დაყოფა კამპი-დადებით და კამპი-უარყოფით ჯგუფებად. ამ ღონისძიებათაგან უმნიშვნელოვანესია მკაცრი სანიტარული ნორმები, სუფთა წყალი (დაბინძურებული წყალი წარმოადგენს Campylobacter spp. გავრცელების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ფაქტორს) და აქტიური საკვები დანამატები. სადისერტაციო კვლევის ფარგლებში რძემჟავა L. fermentum-მა გამოვალინა Campylobacter-ის მაღალი ეფექტურობით ინჰიბირება, რამაც ამ პრობიოტიკის აქტიურ საკვებ დანამატად გამოყენების პოტენციალი აჩვენა. ასევე, L. fermentum-მა მოახდინა ადამიანის ნაწილავის ეპითელიუმის CaCo-2 უჯრედების პროტექცია Campylobacter spp.-ით ინფიცირებისგან in vitro პირობებშ. ეს მიანიშნებს იმაზე, რომ ინჰიბირება დიდი ალბათობით წარმატებით განმეორდება in vivo პირობებშიც.
ლიტერატურის მიმოხილვაში, ასევე განხილულია მეცნიერთა სხვადასხვა ჯგუფების მიერ Lactobacillus spp. და სხვა პრობიოტიკების გამოყენებით ჩატარებული კვლევები. ჩვენ ექსპერიმენტებში გამოვრიცხეთ pH ფაქტორი სპეციალური კომბინირებული საკვები არის გამოყენებით. შესაბამისად, C. jejuni და C. coli-ის დათრგუნვა მოხდა ბაქტერიოცინის გამომუშავების მექანიზმით, რაც უფრო სპეციფიკური და ეფექტური მექანიზმია მსგავსი პროცესების განსახორციელებლად in vivo. აღნიშნული მიდგომა მნიშვნელოვანია იმდენად, რამდენადაც ლიტერატურული მონაცემების თანახმად, in vitro ექსპერიმენტებში რძემჟავა ბაქტერიების უმრავლესობას აქვს უნარი დათრგუნოს Campylobacter spp. და სხვა გრამ-უარყოფითი პათოგენები, რაც გამომდინარეობს ამ ბაქტერიების მიერ ორგანული მჟავების-რძემჟავისა და ძმარმჟავის-პროდუცირებიდან. საკვებ არეში გამოყოფილი ორგანული მჟავები, აკუმულაციის გამო და დაბალი pH-ის წარმოქმნის შედეგად, თრგუნავენ სხვადასხვა პათოგენებს. ცნობილია, რომ in vivo პირობებში pH რეგულირდება ორგანიზმის ჰომეოსტაზით. ქათმის ნაწილავის pH შეადგენს 5,5-ს, რაც არ წარმოადგენს რაიმე პრობლემას Campylobacter spp.-ისთვის. ჯერჯერობით დადგენილი არ არის, რამდენად ეფექტური იქნება Campylobacter spp.-ზე მხოლოდ pH-დამოკიდებული მექანიზმის მეშვეობით მოქმედი რძემჟავა ბაქტერიების გამოყენება. აღსანიშნავია, რომ გარდა ანტიპათოგენური ზემოქმედებისა, Lactobacillus spp. ასევე ავლენენ სხვა სასარგებლო თვისებებს, როგორიცაა, მაგალითად, ცხოველის იმუნური სისტემის მოდულაცია.
კვლევის მეთოდები - კვლევის ძირითადი ობიექტი: ქართული სარეალიზაციო ქათმის ხორციდან კულტივირებული Campylobacter spp. და Arcobacter spp. სხვადასხვა შტამი. კვლევისათვის აუცილებელი რძემჟავაბაქტერიის 37 სხვადასხვა სახეობის შტამი მოწოდებულ იქნა გ. ელიავას სახელობის ბაქტერიოფაგის, მიკრობიოლოგიისა და ვირუსოლოგიის ინსტიტუტის მიერ. L. plantarum-ის 10 შტამი მოგვაწოდა საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის სერგი დურმიშიძის ბიოქიმიისა და ბიოტექნოლოგიის ინსტიტუტის პროკარიოტებისა და საფუვრების ლაბორატორიამ. ჩვენ მიერ სხვადასხვა წყაროდან (მაგ. მწნილებიდან - L. plantarum-ი, ხაჭოდან L. casei და ა.შ.) გამოყოფილ იქნა რძემჟავაბაქტერიის 5 სხვადსხვა სახეობა, მათ შორის L. fermentum-ი. ექსპერიმენტებისათვის შევარჩიეთ C. jejuni და C. coli-ს და A. Tbilisiensis-ის შტამები. ქათმის ხორცის ნიმუშებიდან Campylobacter spp.-ისა და Arcobacter spp.-ის კულტივირება განხორციელდა სტანდარტული მეთოდით CCDA აგარის გამოყენებითა და მასში ანტიბიოტიკების დამატებით. ხშირ შემთხვევაში საჭირო იყო ნიმუშების პრე-ინკუბაცია ბოლტონის საკვებ არეში.
რძემჟავაბაქტერიების კულტივირება განხორციელდა MRS აგარის გამოყენებით.
რძემჟავაბაქტერიებისა და Campylobacter spp.-ის კოინკუბაცია შესაძლებელი გახდა ჩვენ მიერ შემუშავებული ინოვაციური მიდგომით, რომელიც გულსიხმობდა კომბინირებულად M17 და MH საკვები არეების გამოყენებას (25%/75%) საკვებ არეში ნეიტრალური pH-ის შესანარჩუნებლად.
Campylobacter-ის და Arcobacter-ის სახეობების დასადგენად გამოყენებულ იქნა MALDI-TOF მასური სპექტრომეტრია.
ანტიბიოტიკოგრამა გაკეთდა შემდეგი ანტიბიოტიკების გამოყენებით (Oxoid): kanamycin (30), penicillin G (10), ciprofloxacine (5), erythromycin (15), gentamicin (30), chloramphenicol (30), ampicillin (10), streptomycin (25).
Campylobacter-ის და Arcobacter-ის სხვადასხვა შტამების გენომების სექვენირება ჩატარებულ იქნა Illumina MiSeq-ის და Oxford Nanopore პლატფორმებით.
ციტოტოქსიკურობის განსაზღვრისათვის გამოყენებულ იქნა Roche/Sigma Aldrich WSTI რეაქტივი, რომელიც ციტოტოქსიკურობის ეფექტს ავლენს უჯრედებში ტეტრაზოლიუმ მარილის გახლეჩვით, რის შედეგადაც წარმოიქმნება მოწითალო-მოყავისფრო შეფერილობის ნივთიერება. ტეტრაზოლიუმის გახლეჩვის უნარი აქვთ მხოლოდ მეტაბოლურად აქტიურ უჯრედებს, შესაბამისად ასეთი აქტიურობა არ ექნებათ დაზიანებულ უჯრედებს. ინკუბაციის შემდგომ, მიკროპლანშეტზე, სადაც მოთავსებულია უკრედები Campylobacter/Arcobacter-თან ერთად და მის გარეშე. დაიტანება WSTI რეაქტივი 10 მკლ-ის ოდენობით. 30 წუთიდან - 2 საათამდე ინკუბაციის შემდგომ რეაქცია იზომება სპექტროფოტომეტრის საშალებით და ხდება ციტოტოკსიკურობის ოდენობის კალკულაცია ნეგატიური კონტროლის და ფონის (background) შთანთქმური ღირებულებების გათვალისწინებით.
ექსპერიმენტული ნაწილი მოიცავდა 4 ეტაპს. კერძოდ:
1. პირველი ეტაპი Campylobacter spp. კულტივაცია ნედლი ქათმის ხორციდან. ამ ეტაპზე მნიშვნელოვანი იყო ნიმუშის პრე-ინკუბაცია, შესაბამისი ფორმისა და შეფერილობის მქონე კოლონიების დეტექცია და შეღებვა Campylobacter spp.-თვის დამახასიათებელი მორფოლოგიის დასადგენად.
2. მეორე ეტაპი - კულტივირებული Campylobacter spp. შტამების კოიკუბაცია რძემჟავაბაქტერიებთან და რძემჟავაბაქტერიების იმ შტამების განსაზღვრა, რომლებიც თრგუნავებ Campylobacter spp. in vitro პირობებში. ამ ეტაპზე, ასევე ვახდენდით რძემჟავაბაქტერიების ახალი შტამების გამოყოფას.
3. მესამე ეტაპი - გამოყოფილი Campylobacter-ის და Arcobacter-ის შტამების სახეობების დადგენა მასური სპექტრომეტრიის საშალებით, მათი ანტიბიოტიკების მიმართ მგრძნობელობის დადგენა.
4. მეოთხე ეტაპი ყველა A. tbilisiensis შტამის (n=19) სექვენირება და მონაცემების დამუშავება. შედეგების სტატისტიკური დამუშავებისათვის გამოყენებულ იქნა პროგრამა JASP (Version 0.16.3)
შედეგები
1. ნაჩვენები იქნა, რომ ქათმის ხორციდან კულტივირებული 93 შტამი შეიცავს Campylobacter-ის ორ და Arcobacter-ის ერთ სახეობას. კერძოდ:
- C. jejuni, 39 შტამი
- C. coli, 35 შტამი
- A. tbilisiensis, 19 შტამი.
2. ანტიბიოტიკების მგრძნობელობის მეთოდით ნაჩვენები იქნა, რომ Campylobacter spp. ყველა შტამი არის პენიცილინისადმი რეზისტენტული, ხოლო ციპროფლოქსაცინისადმი რეზისტეტნულია C. coli-ს 97% და C. jejuni-ს 79%, რაც ორივე შემთხვევაში მაღალი რეზისტეტნობის მაჩვენებელია. ასევე, მაღალი რეზისტენტობა გამოავლინდა ტეტრაციკლინისადმი. ამ ანტიბიოტიკისადმი რეზისტენტულია C. coli-ს 51%, ხოლო C. jejuni-ს 28%.
3. ნაჩვენები იქნა, რომ A. tbilisiensis 22% რეზისტენტულია ტეტრაციკლინის მიმართ, 44% ავლენს რეზისტენტულობას ამპიცილინის მიმართ, ხოლო პენიცილინის მიმართ რეზისტენტულია A. tbilisiensis-ის ყველა შტამი.
4. Campylobacter-ისა და Lactobacilli-ს კო-ინკუბაცია M17/MH საკვებ არეში (C-broth) მიმდინარეობს საკვები არის ნეიტრალური pH-ის შენარჩუნებით.
5. გამოვლინდა, რომ L. fermentum აინჰიბირებს Campylobacter-ის ორივე სახეობას (C. jejuni და C. coli) in vitro 24 საათის განმავლობაში კოინკუბაციის შემდეგ. უარყოფითი კონტროლისა და სხვა ლაქტობაცილებთან კოინკუბაციის ნიმუშებისგან განსხვავებით შეუძლებელი ხდება Campylobacter spp. ამოთესვა სპეციფიურ აგარზე (CCDA).
6. ციტოტოკსიკურობის WSTI მეთოდის გამოყენებით ნაჩვენები იქნა, რომ როგორც Campylobacter-ის, ასევე Arcobacter-ის სხვადასხვა შტამი (115, 99,38, 104, 105 და 106) უარყოფითად მოქმედებს ადამიანის ნაწლავის ეპითელურ უჯრედებზე (CaCo-2) in vitro პირობებში. ციტოტოქსიკურობა მერყეობს 52-83%-მდე.
7. ციტოტოქსიკურობის WSTI მეთოდით, ასევე ნაჩვენებია, რომ L. fermentum-ის თანდასწრებით, ზემოთხსენებული შტამები ვეღარ ახერხებენ CaCo-2 უჯრედების დაზიანებას. მაშასადამე, ციტოტოკსიკურობა ან საერთოდ არ აღინიშნება, ან მისი მაჩვენებელი უმნიშვნელოა.
მიღებული შედეგები ცხადყოფს, რომ Campylobacter-ის ორი სახეობა C. jejuni და C. coli, მაღალი სიხშირით არის გავრცელებული ადგილობრივი წარმოების ქათმის ნედლ ხორცში. კოინკუბაციის და შემდგომი in vivo კვლევების შედეგებზე დაყრდნობით, დიდი ალბათობით შესაძლებელი გახდება ლაქტობაცილებისგან შემდგარი უსაფრთხო კოქტეილის შემუშავება. ხსენებული კოქტეილის საშუალებით კი სავარაუდოდ ბროილერების ნაწლავებში და, შესაბამისად, ტან-ხორცზე Campylobacter spp.-ის ხვედრითი წილი შემცირება.
წარმოდგენილი ნაშრომი მიმოიხილავს კომპლექსური ზომების საშუალებით Campylobacter spp. კონტროლის შესაძლებლობას. აღნიშნულ კომპელქსურ ზომებში შედის როგორც ფერმის პირობების გაუმჯობესება ფრინველებისათვის, ასევე ბიოკონტროლი, პერიოდული Campylobacter spp. ტესტირება და კონტროლი ფრინველებისათვის სუფთა წყლის მიწოდება და ასევე პრობიოტიკული საკვები დანამატი, რომელიც ხელს შუეწყობს Campylobacter spp.-ის რაოდენობის შემცირებას.
ჩვენ მიერ ჩატარებული ექსპერიმენტული კვლევების საფუძველზე შემუშავებულია Campylobacter-ის დათრგუნვის სტრატეგია in vitro. სამომავლო კვლევის მიზანს შეადგენს აღნიშნული სტრატეგიის გამოცდა in vivo სისტემაში.
სადისერტაციო კვლევის ფარგლებში მიღებული შედეგები მნიშვნელოვანი და საინტერესოა არა მხოლოდ სამეცნიერო, არამედ კომერციული თვალსაზრისითაც. კერძოდ, დაგეგმილია L. fermentum-ის მიერ Campylobacter-ის დათრგუნვის შესაძლო ტექნოლოგიად ჩამოყალიბების პილოტური ტესტირება, შემუშავებული ბიოტექნოლოგიისა და სამეცნიერო იდეების პატენტირება და საბოლოო ჯამში დაინტერესებული ორგანიზაციებისთვის კონკრეტული კომერციული რეკომენდაციების გავრცელება.
მიღებული შედეგები მნიშვნელოვანი წვლილის შემტანი იქნება კომპლექსური პრობიოტიკული პრეპარატის შემუშავებისათვის, რაც, თავის მხრივ, პრობიოტიკული ბაქტერიული შტამების მიერ Campylobacter-ის ბაქტერიოცინული მექანიზმით დათრგუნვას დაეფუძნება. აღნიშნული ტიპის ბიოპრეპარატები არა მხოლოდ უსაფრთხოა ფრინველებისათვის, არამედ მათ შეუძლიათ მოახდინონ კომპლექსური გავლენა ფრინველის იმუნურ სისტემაზე, კერძოდ მათ უნარზე მეტად ეფექტურად ებრძოლონ სხვადასხვა ბაქტერიულ პათოგენს.
დისერტაციის ფარგლებში ჩატარებულ კვლევას აქვს სამომავლო განვითარების პერსპექტივა, რაც შესაძლებელია მოიცავდეს პრობიოტიკული შტამის მიერ პროდუცირებული ბაქტერიოცინის გამოყოფასა და ბიოქიმიურ დახასიათებას, Campylobacter-ის შტამების გამოყენებას in vivo ექსპერიმენტებში. ასევე, შემდგომ ეტაპზე სასურველია იმ პირობების დადგენა, რომელშიც ბაქტერიოცინი პროდუცირდება მაქსიმალური რაოდენობით. გამოყოფილი და გასუფთავებული ბაქტერიოცინის, როგორც დამოუკიდებელი პროდუქტის, გამოყენება შესაძლებელია ნედლი ქათმის ტან-ხორცზე. მსგავსი პროდუქტები დაშვებულია მხოლოდ აშშ-ს წამლებისა და საკვების სააგენტოს (The US FDA) მიერ ხორცში სხვადასხვა პათოგენის (მაგ. Listeria, Salmonella spp.) კონტროლისთვის. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ პათოგენების უსაფრთხო კონტროლის მექანიზმების შემუშავება ახალი ტექნოლოგიების განვითარებასაც გულისხმობს. SAFS-ის სადოქტორო კვლევის ფარგლებში გამოქვეყნებულია სამი სტატია.
სადოქტორო კვლევა - ახალი სპეციფიკური პროტეოლიზური ფერმენტების მიღება და მათი გამოყენება რძის პროდუქტების საგემოვნო თვისებების გაუმჯობესების მიზნით (2024)
ბიოაქტიური კომპონენტებით და ფუნქციური ინგრედიენტებით გამდიდრებულ საკვებზე მოსახლეობის გაზრდილი მოთხოვნებიდან გამომდინარე, განსაკუთრებულ აქტუალობას იძენს რზიდან ახალი, ფუნქციური პროდუქტების წარმოების ტექნოლოგიების შემუშავება. ამ ტიპის პროდუქტების პოტენციალი დღეს განიხილება, როგორც გლობალური ბაზარის განვითარების მრავალწლიანი და მდგრადი პერსპექტივა. ექსპერტების მონაცემებით, უახლოეს მომავალში აუცილებლად ვიხილავთ რძიდან დამზადებულ უამრავ, ახალ ფუნქციურ პროდუქტს, რომელიც განკუთვნილი იქნება მომხმარებელთა ფართო ჯგუფებისთვის. აღნიშნულ პრობლემას ეხება წინამდებარე სადოქტორო კვლევა, რომლის შედეგად მოიძებნა ახალი ტიპის ფერმენტი პროტეაზა, რომელიც რძეზე ზემოქმედების შედეგად იძლევა განსხვავებული ტიპის პროდუქტს, მიღებული პროდუქტი ხასიათდება ხაჭოს მსგავსი ფაქტურით და ცხიმთან ასოცირებული საგემოვნო თვისებებით.
კვებისთვის გამოუსადეგარი რძის პროდუქტებიდან გამოყოფილია მიკროსკოპული სოკოების კულტურები, კუტლურალურ-მორფოლოგიური თვისებების შესწავლის საფუძველზე განხორციელებული იდენტიფიკაციის შედეგად გამოყოფილი ასკომიცეტები მიეკუთვნება Scopularipsis, Penicillium, Mucor, Fusarium-ისა და Geotrichum-ის გვარებს.
სიღრმული ფერმენტაციის პირობებში გამოყოფილ კულტურებს შორის ჩატარებულია სკრინინგი, გამოვლენილია პროტეაზას სამი პროდუცენტი: Mucor spp. 2-3, Penicillium candidum 5-1 და Penicillium camemberti 7-3. შერჩეული შტამების ფიზიოლოგიურ-ბიოქიმიური მახასიათებლების შესწავლით დადგენილია ნახშირბადის, აზოტისა და ფოსფორის საუკეთესო წყაროები. შერჩეულია ბუნებრივ სუბსტრატის შემადგენლობასთან მაქსიმალურად მიახლოებული საკვები არე - ლაქტოზას, კაზეინის და კალიუმის ფოსფატის შემცველობით. ნახშირბადის, აზოტის და ფოსფორის საუკეთესო წყაროების შერჩევის პროცესში, პროტეაზის პროდუცენტებს შორის გამოვლენილია მიკროსკოპული სოკო - Penicillium candidum 5-1, რომელიც მაქსიმალური პროტეაზური აქტივობით გამოირჩეოდა, რის გამოც შემდგომი კვლევისთვის აღნიშნული შტამი იქნა შერჩეული თანმიმდევრულად განხორციელებული ექსპერიმენტების შედეგად, Penicillium candidum 5-1-is საკვები არისა და კულტივირების პირობების ოპტიმიზაციის საფუძველზე შერჩეული შტამის პროტეაზური აქტივობა საწყისთან შედარებით 62,3%-ით არის გაზრდილი.
საწარმოო შტამისადმი კვების მრეწველობის მიერ წაყენებული მოთხოვნებიდან გამომდინარე, შტამი - Penicillium candidum 5-1 ექსპრეს-ტესტ მეთოდით, შემოწმებულია ტოქსიკურობაზე. აღნიშული სახეობის სხვა წარმომადგენლების მსგავსად, არც შერჩეული შტამი აღმოჩნდა ტოქსიკური, რაც იძლეოდა საშალებას დაწყებულიყო კვლევები რძის ახალი პროდუქტის მიღების მიმართულებით.
პროტეაზას ტექნიკური პრეპარატის მისაღებად გამოყენებულ იქნა ოპტიმალურ საკვებ არეზე და ოპტიმალურ პირობებში კულტივირებული Penicillium candidum 5-1-ის კულტურალური სითხე. ყველაზე მაღალი პროტეაზური აქტივობა 60%-იანი ამონიუმის სულფატის გაჯერებით დალექილ ფერმენტულ ფრაქციას აღმოაჩნდა.
ძალზედ საინტერესო ფაქტი გამოვლინდა პრეპარატით რძეზე ზემოქმედების შედეგად: ხანმოკლე შედედების შემდეგ რძს აჭრას ჰქონდა ადგილი. აქედან გამომდინარე, შემდგომი კვლევისთის ზემოთაღნიშნული ფრაქცია შევარჩიეთ. ექსპერიმენტის მომდევნო ეტაპი ტექნიკური პრეპარატის შემდგომ გაწმენდას და გაწმენდილი ფერმენტის თვისებების შესწავლას დაეთმო, რაც წარმოადგენდა სამუშაოს მთავრ ლეიტმოტივს, რომლის მიზანიც იყო მოგვეძებნა და აგვეხსნა ახალი ტიპის პროტეაზის რძის აჭრის უნარი, რაც გვაძლევდა რძიდან ახალი პროდუქტის მიღების საშუალებას.
იონცვლადი ქრომოტოგრაფიი ტექნიკური პრეპარატიდან მინარევების სრული მოცილება გახდა შესაძლებელი, ხოლო ელექტროფორეზის საფუძველზე განისაზღვრა ფერმენტის მოლეკულური მასა, რომელიც შეადგენდა 18 kDa-ს. დადგინდა ფერმენტული პრეპარატის მოქმედების ტემერატურული (35-40°C) და pH (6.5) ოტპიმუმები. ელექტროფორეზით მიღებულმა სურათმა ცხადად წარმოაჩინა ფერმენტის სპეციფიკურობა. კერძოდ, კაზეინების სუბერთეულებზე ზემოქმედების შედეგად მიღებულმა ფერმენტმა სუბსტრატს მოაშორა ჰიდროფილური ფრაგმენტები და ვერ მოახერხა თავისი სპეციფიკურობიდან გამომდინარე მისი დაბალმოლეკულური, ჰიდროფობული ნაწილის ჰიდროლიზი. მნიშვნელოვანია, რომ გაწმენდილი ფერმენტისგან მიღებული პროდუქტი იყო განსხვავებული ფაქტურის. განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს, რომ ამ ფერმენტით აჭრის უცხიმო რძით დამზადებულ მასას გააჩნდა რძის ცხიმთან ასოცირებული საგემოვნო თვისება. აღნიშული ფაქტი მიუთითებს მიღებული ფერმენტის სპეციფიკურ ზემოქმედებას კაზეინზე.
კვლევის დასასრულს, გაწმენდილი ფერმენტული პრეპარატით რძეზე ზემოქმედების შედეგად მიღებულია ხაჭოს მსგავსი, ცხიმთან ასოცირებული გემოვნებითი თვისებების პროდუქტი, რომელიც ტექსტურით ხაჭოს მსგავსია.
სპეციფიკური პროტეაზას გამოყენებით დამზადებულმა პროდუქტმა, სტანდარტით გათვალისწინებული კვლევითი ეტაპების დასრულების შემდეგ, სავსებით რეალურია, შეავსოს რძის ინდუსტრიის ფუნქციური სურსათის სია.
დარიშხანით დაბინძურებული წყალი: გასუფთავების ბუნებრივი ტექნოლოგია წყლის მაკროფიტის (ლემნა - Lemna spp.) და ლურჯ-მწვანე წყალმცენარის (სპირულინა - Arthrospira (Spirulina) platensis) გამოყენებით (2023 - 2024)
პროექტის მიზანია ახალი მეთოდოლოგიური მიდგომების შემუშავება დარიშხანის სხვადასხვა ფორმებით - As(III) (არსენიტ-იონის სახით) და As(V) (არსენატ-იონის სახით) დაბინძურებული წყლის გასუფთავებისათვის, რომლებშიც გამოყენებული იქნება წყლის მცენარე ლემნას Lemna spp. და ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე ართროსპირას (სპირულინას) (Arthrospira (Spirulina) platensis) უნარი, შეითვისონ ფართო სპექტრის ქიმიური დამბინძურებლები.
პროექტის მიზნის მისაღწევად დასახულია მცენარეების კულტივაციის პირობებში დარიშხანის სხვადასხვა ფორმების რაოდენობის განსაზღვრის ექსპრეს-მეთოდების შემუშავება; დარიშხანის სხვადასხვა ფორმების გავლენის შესწავლა ართროსპირას და ლემნას ფიზიოლოგიურ და ბიოქიმიურ მახასიათებლებზე;. ართროსპირას და ლემნას მიერ დარიშხანის შეთვისების უნარის შეფასება ფიტო(კო)რემედიაციულ ტექნოლოგიებში მათი გამოყენების მიზნით.
ბუნებრივი პოლისაქარიდების საფუძველზე უსაფრთხო, ბიოდეგრადირებადი, უნივერსალური, ბიონანოკომპოზიტური ახალი თაობის მიკროსასუქების შემუშავება, მომავლის სოფლის მეურნეობის განვითარების მიზნით (2023 - 2024)
პროექტი ეხება ბუნებრივი პოლისაქარიდების საფუძველზე უსაფრთხო, ბიოდეგრადირებადი, უნივერსალური, ბიონანოკომპოზიტების გამოცდას ნიადაგის მიკროფლორაზე. პროექტის ფარგლებში მოხდება ბუნებრივ ბიოლოგიურად აქტიურ პოლისაქარიდებზე დაფუძნებული მანგანუმის შემცველი მრავალფუნქციური ნანოკომპოზიტების ყოვლისმომცველი ინტერდისციპლინური კვლევის ჩატარება. ლითონის შემცველი ნანომასალების თვისებები განისაზღვრება მრავალი ფაქტორით, მათ შორის ნაწილაკების ურთიერთქმედება გარემომცველ მატრიქსთან და მეზობელ ნაწილაკებთან. თავის მხრივ, ნანოსისტემების ბიოლოგიური აქტივობა მოიცავს გარემოსთან მათი ურთიერთქმედების, კერძოდ, მაგნიტური თვისებების ან ანტიოქსიდანტური აქტივობის შესწავლას, აგრეთვე ცოცხალი მატერიის ზემოქმედებას. მიღებული ნანომასალების ბიოლოგიური კვლევები გულისხმობს მცენარის ქსოვილებში იონების მიგრაციის კონტროლის თანამედროვე მეთოდების გამოყენებას (პარამაგნიტური ნაწილაკების ურთიერთქმედება გარემოსთან, იონების სიმეტრიის ან დაჟანგვის მდგომარეობის ცვლილება), მათ შორის, ზრდის სტიმულირების შესწავლას. მცენარის ბიომასა, ზრდის სტრესის წინააღმდეგობას და აუმჯობესებს მცენარის ორგანიზმის დამცავ ფუნქციებს კონტროლთან შედარებით. ასევე უმნიშვნელოვანეს ამოცანებს შორის არის კომპოზიტების ანტიბაქტერიული ეფექტის შეფასება ფიტოპათოგენური ბაქტერიის Clavibacter sepedonicus-ის და მისი ბაქტერიული ბიოფილმების წარმოქმნის და მათი უსაფრთხოების შეფასება ნიადაგის ბუნებრივი მიკროფლორის წარმომადგენლებისთვის. ასევე მნიშვნელოვანია მიკროსასუქად გამოყენებული მიღებული ნანოკომპოზიტების სტრუქტურული ცვლილებებისა და თვისებების დაცვა, ყველა მიღწევით აუცილებელია ახალი მასალების კონტროლის მაღალი სტანდარტების დაცვა.
სადოქტორო კვლევა - პრობიოტიკური შემადგენლობის შემუშავება ვაშლის წვენის წარმოებისთვის (2023)
პრობიუტიკური საკვები პროდუქტების უმეტესობა დაფუძნებულია რძის ნაწარმზე. თუმცა, ზოგიერთ ადამიანს, მათ შორის ბავშვებს, რძის შაქრის - ლაქტოზის აუტანლობა ახასიათებს. პრობიოტიკებით გამდიდრებული ხილის წვენები წარმოადგენს რძის პროდუქტების კარგ ალტერნატივას, ვინაიდან არის ლაქტოზია და ქოლესტერინისგან თავისუფალი.
სადისერტაციო ნაშრომის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა საქართველოში გავრცელებული ვაშლის ადგილობრივი და ინტროდუცირებული ჯიშებიდან გამოყოფილი პრობიოტიკური რძემჟავა ბაქტერიებით გამდიდრებული ვაშლის წვენის დამზადების ბიოტექნოლოგიის შემუშავება. სხვადასხვა ჯიშის ვაშლის ნაყოფებიდან გამოიყო რძემჟავა ბაქტერიების 120 იზოლატი. მათი მორფო-ფიზიოლოგიური და ბიოქიმიური მახასიათებლების შესწავლის შედეგად შეირჩა 4 შტამი (Lactiplantibacillus (Lpb.) plantarum 52, Lactiplantibacillus plantarum 53, Lactiplantibacillus plantarum 74 და Lactiplantibacillus plantarum 76), რომლებიც იდენტიფიცირებულ იქნა გერმანიაში MALDI-TOF მასური სპექტრომეტრით და 16S rDNA სექვენირებით. შესწავლილ იქნა ოთხივე შტამის პრობიოტიკური თვისებები, ყველა მათგანი ხასიათდებოდა pH 2.0-ზე ზრდის უნარით, ნაღვლის მარილების მიმართ ტოლერანტობით. Lactiplantibacillus plantarum 74 რეზისტენტული იყო ციპროფლოქსაცინის, გენტამიცინის, ნეომიცინისა და სტრეპტომიცინის მიმართ, Lactiplantibacillus plantarum 76 - ოქსიტეტრაციკლინის, ციპროფლოქსაცინის, გენტამიცინისა და სტრეპტომიცინის მიმართ, Lactiplantibacillus plantarum 52, Lactiplantibacillus plantarum 53 და Lactiplantibacillus plantarum 74 მგრძნობიარენი აღმოჩნდნენ ოქსიტეტრაციკლინის, ტეტრაციკლინის, ერითრომიცინისა და რიფამპიცინის მიმართ. ვაშლის ნაყოფიდან გამოყოფილ ოთხ შტამს შორის ანტიმიკრობული აქტივობის შესწავლამ აჩვენა, რომ Salmonella enterica ATCC 14028-ს ზრდა დათრგუნა Lactiplantibacillus plantarum 52-მა. Streptococcus pyogenes ATCC 21059-ის შემთხვევაში Lpb. plantrum 52 და Lpb. plantarum 76 გამოირჩეოდა ამ უნარით, Proteus mirabilis ATCC 12453-ს, Shigella flexneri ATTC 12022-სა და Escherichia coli ATCC 25922-ის მიმართ ინჰიბიტორული აქტივობა აღენიშნებოდა Lpb. plantarum 76 შტამს. შესწავლილი პრობიოტიკური თვისებების საფუძველზე, ვაშლის წვენების ფერმენტაციისთვის შერჩეულ იქნა სამი საუკეთესო (კომპლემენტარული) თვისებეის მქონე შტამის კონსორციუმი Lpb. plantarum 52, Lpb. plantarum 74 და Lpb. plantarum 76. ვაშლის წვენში, ჩათესვის მომენტში, უჯრედების სიცოცხლისუნარიანობა შეადგენდა 7.0±0.2 lg კწე/მლ-ს. თერმოსტატში 37°C-ზე 48 სთ-იანი ფერმენტაციის შემდეგ დაფიქსირდა მატება 9.3±0.2 lg კწე/მლ-მდე. მაცივარში შენახვიდან მე-12 კვირას მიაღწია 8.6±0.2 lg კწე/მლ-მდე. აღსანიშნავია, რომ წვენის pH შეიცვალა ამ პერიოდის განმავლობაში და შემცირდა 3.65±0.2-დან 3.55±0.02-მდე. ჯამური ფენოლების შემცველობა 194.4±9.7 მგ GAE /ლ-დან მე-12 კვირას გაიზარდა 304.0±15.2 მგ GAE /ლ-მდე. რაც შეეხება ანტიოქსიდანტურ აქტივობას, 139.9±6.9 მგ AAE /ლ-დან შემცირდა 118.5±5.9 მგ AAE /ლ-მდე.
ვაშლიდან გამოყოფილი პრობიოტიკური თვისებების მქონე რძემჟავა ბაქტერიების შერჩეული კონსორციუმის საფუძველზე შესაძლებელია დამზადდეს პრობიოტიკური წვენები, რომლებიც დააკმაყოფილებს გასტროენტეროლოგიის მსოფლიო ორგანიზაციის (World Gastroenterology Organization) მოთხოვნებს.
ხილის მიკრობიოტაზე დაფუძნებული პრობიოტიკული სტარტერების შექმნა ფერმენტირებული ფუნქციური წვენების მისაღებად (2022 - 2025)
პროექტი ითვალისწინებს ხილიდან, როგორც სუბსტრატებიდან, სასარგებლო მიკროორგანიზმების გამოყოფას, გასუფთავებას, მოლეკულურ იდენტიფიკაციას და სხვადასხვა პარამეტრზე დაყრდნობით მათ პრობიოტიკებად მიკუთვნებას. გამოვლენილი მიკროორგანიზმების საფუძველზე შეირჩევა სტარტერული კულტურების კომბინაციები, შემუშავდება რეკომენდაციები მათი პრობიოტიკულ წვენებში გამოყენების მიზნით.
მცენარეული სუბსტანცია მელილოტის შემცველი, ახალი ფსევდოპროტეინული კომპოზიცია (მყარი მალამო) პლასტიკური ქირურგიის და კოსმეტიკური პროცედურების არასასურველი შედეგების პრევენციისათვის (2022 - 2024)
პროექტის მიზანს წარმოადგენს საქართველოს მცენარეებიდან (Melilotus officinalis L., Juglans regia L., Trifolium praténse L., Chelidonium majus L., Maclura pomifera (Raf.) C.K.Schneid.) მიღებული სუბსტანცია „მელილოტისა“ და ქართული წარმოების პროდუქტის - ფსევდოპროტეინის საფუძველზე ახალი პრეპარატის - ე.წ. მყარი მალამოს შექმნა. მალამოს საწყის ფორმა იქნება აეროზოლური (სპრეი), რომლის დატანა მოხერხებული იქნება პლასტიკური ოპერაციის/კოსმეტიკური მანიპულაციების შემდეგ ნებისმიერი ტოპოლოგიის კანის უბანზე, ნაწიბურის, ლაქების და სხვა გართულებების პრევენციისათვის, კოსმეტიკური პროცედურების ეფექტის ასამაღლებად. ფსევდოპროტეინი ქართული, ინოვაციური ბიოთავსებადი და ბიოდეგრადირებადი პოლიმერია, სინთეზირებული ბუნებრივი α-ამინომჟავების საფუძველზე. ფსევდოპროტეინებს - ცილების (პროტეინების) ბიომიმეტიკებს გააჩნიათ პროტეინების ყველა დადებითი თვისება (მაღალი ქსოვილური თავსებადობა, დაშლისას ამინომჟავებით უჯრედების მომარაგება), მაგრამ აქვთ ის უპირატესობა, რომ არ ახასითებთ იმუნოგენურობა და ცხოველიდან ინფექციის გადატანის რისკი, რამეთუ მასალა სინთეზური წამოშობისაა. პლასტიკური ოპერაციის შემდეგ ეს საშუალება ხელს შეუწყობს უხილავი (ესთეტიკური) “კოსმეტიკური” ნაწიბურის ჩამოყალიბებას, დაიცავს ორგანიზმს ნორმატროფული, ატროფული, ჰიპერტროფული, კელოიდური ნაწიბურის, ყავისფერი, წითელი ლაქების წარმოქმნისაგან და შეხორცების პროცესში ქავილისაგან, დააჩქარებს შეხორცების პროცესს. პრეპარატი პერსპექტული იქნება აგრეთვე ნაწიბურების ქირურგიული მკურნალობისას.
ბიოლოგიურ ინსტრუმენტებზე დაფუძნებული ჩამდინარე წყლების გამწმენდი ტექნოლოგიური ხაზის შექმნა (2022 - 2024)
წარმოდგენილი კვლევის მიზანია, ბიოლოგიური ინსტრუმენტების - ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე სპირულინას (Arthrospira platensis) და მიკრობული წარმოშობის ზედაპირულად აქტიური ნაერთების - ტრეგალოზა ლიპიდების პრეპარატის გამოყენებით მძიმე მეტალებით (Cu, Mn, As) დაბინძურებული ჩამდინარე წყლების გასუფთავების ეფექტური ტექნოლოგიის შემუშავება და პილოტური გამოცდა. პროექტის განხორციელდებისას მოდელურ ცდებში მოხდება სპირულინას მიერ სამიზნე მეტალთა იონების შეთვისების დინამიკის შესწავლა; შემუშავებული ტექნოლოგიის პილოტური გამოცდა დაბინძურებული წყლის სწრაფი და ეფექტური გასუფთავების ტექნოლოგიის რეგლამენტის შემუშვება.
ახალი სპეციფიკური პროტეოლიტიკური ფერმენტების მიღება და მათი გამოყენებით რძის პროდუქტების გემოვნებითი თვისებების გაუმჯობესება (2022 - 2024)
პროექტის მიზანს წარმოადგენდა რძის ამჭრელი ფერმენტების -პროდუცენტი შტამების იდენტიფიკაცია, პროტეაზას ფერმენტული პრეპარატის მიღება, მათი ფიზიკო–ქიმიური მახასიათებლების შესწავლა. შესწავლილი პარამეტრების საფუძველზე სამრეწველო ტექნოლოგიური პირობების შერჩევა და სავარაუდო ტექნოლოგიური სქემის შემუშავება, როგორც ახალი პროდუქტის მისაღებად, ასევე მისი გამოყენება როგორც დანამატი ფართო ასორტიმენტის რძის პროდუქტების დასამზადებლად.
ეკოლოგიურად უსაფრთხო ტექნოლოგია წყლიდან მძიმე მეტალების მოსაშორებლად Arthrospira (Spirulina) platensis-ისა და ბიოსურფაქტანტების გამოყენებით (2022 - 2023)
პროექტის მიზანია მძიმე მეტალებით - სპილენძითა და ტყვიით დაბინძურებული წყლის გაწმენდა იაფი მეთოდით, რაც ასევე იქნება ეკოლოგიურად სუფთა.
პროექტი ფოკუსირებულია ტყვიით და სპილენძით დაბინძურებული წყლის გაწმენდის ახალი მიდგომის ჩარჩოზე, წყალმცენარე Spirulina platensis-ის ეკოლოგიური პოტენციალის, ბიოლოგიური წარმოშობის ბიოსურფაქტანტების და ზედაპირული აქტივობის მქონე მეტალთა ხელატორების კომბინირებულ მოქმედებაზე.
პროექტის ფარგლებში განხორციელდება სპირულინას მაქსიმალურ ბიომასის მიღების ოპტიმალური პირობების შემუშავება; სპირულინას მიერ Cu2+ და Pb2+ იონების შთანთქმის დინამიკის შესწავლა; კომპლექსონებისა და ბიოსურფაქტანტების გავლენის კვლევა სპირულინას მიერ მძიმე მეტალების შთანთქმაზე; სპილენძისა და ტყვიის იონებით დაბინძურებული წყლის რემედიაციის ტექნოლოგიური რეგლამენტირება Arthrospira Platensis-ის, ბიოსურფაქტანტებისა და მემბრანული ფილტრაციის გამოყენებით.
ინგლისურ-ქართული და ქართულ-ინგლისური ტერმინოლოგიური განმარტებითი ლექსიკონი ქიმიაში (2022 - 2023)
ქიმიის ტერმინოლოგიის ინგლისურ-ქართული და ქართულ-ინგლისური განმარტებითი ონლაინლექსიკონი შეიქმნა ქიმიის ახალი ტერმინების შემუშავებაზე, ცნებების, კანონებისა და განმარტებების სწორი და საერთაშორისო მასშტაბით აღიარებაზე პასუხისმგებელი საერთაშორისო ორგანიზაციის IUPAC მუდმივმოქმედი კომისიის მიერ შემოთავაზებული რეკომენდაციებისა და წინადადებების საფუძველზე, კერძოდ, წარმოდგენილი ლექსიკონი დაემყარა ე.წ. „ოქროს წიგნში“ (Compendium of Chemical Terminology. Gold Book, IUPAC, 2014, Version 2.3.3. შესულ ტერმინოლოგიას. ონლაინ ლექსიკონის შემუშავებისას განხორციელდა არსებული ტერმინების რედაქტირება და სინქრონიზაცია საერთაშორისო ტერმინებთან, ტერმინების კორექტირება ინგლისური ფონეტიკური სისტემის ტრანსლიტერაცია-ტრანსკრიფციის დადგენილი ნორმების მიხედვით, ახალი ტერმინების დანერგვა და დამკვიდრება, ტერმინოლოგიაში პარალელიზმისა და სინონიმების დაძლევა და ა.შ. ლექსიკონი ასახავს 5000-ზე მეტ ტერმინს მათი განმარტებებით. ლექსიკონი განთავსებულია ვებ-მისამართზე: https://www.chemistry.ge/dictionary/
შეიქმნას გვარი, Dibbivirus, რომელიც შეიცავს სამ სახეობას Myoviridae-ს ოჯახისგან (2020 - 2024)
დურმიშიძის ბიოქიმიისა და ბიოტექნოლოგიის ინსტიტუტში გამოყოფილია პომიდვრის ბაქტერიული სილაქავის გამომწვევი Xanthomonas vesicatoria სპეციფიკური ბაქტერიოფაგები Xanthomonas phage vB_XveM. ამ ბაქტერიული ვირუსის მთლიანი გენომის ნუკლეოტიდური თანმიმდევრობის შესწავლის და გენომის ანოტირების შედეგად აღმოჩნდა, რომ ფაგის გენომი უნიკალური და ყველა ცნობილი ვირუსისაგან განსხვავებულია. ორჯაჭვიანი 49850 ფუძე წყვილის დნმ-ში გაშიფრულია ყველა 81 გენი და შექმნილია გენეტიკური რუკა. ვირუსის მონაცემები განთავსებულია აშშ მთავრობის ოფიციალურ ვებ გვერდზე - ჯანმრთელობის ეროვნული ინსტიტუტი (National Institute of Health), ბიოტექნოლოგიური ინფორმაციის ეროვნული ცენტრი (National Center for Biotechnology Information), NC_017981.1 (Sadunishvili T., Gaganidze D., Kropinski A.M., Lingohr E.J., Ghudumidze N., Kvesitadze G. (2012) Xanthomonas phage vB_Xve_DIBB, complete genome. Accesion NC_017981.1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/NC_017981). 2020 წელს ლიტვაში Pantoea agglomerans შტამების საწინაარმდეგო ორი მონათესავე ფაგის გამოყოფის შემდეგ, ავტორების: თინათინ სადუნიშვილი, გიორგი კვესიტაძე (საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია, სერგი დურმიშიძის ბიოქიმიისა და ბიოტექნოლოგიის ინსტიტუტი), ა. კროპინსკი (გელფის უნივერსიტეტი, კანადა), ე. ანდრიაენსენს, ლ. ტრუნკაიტე და ე. სიმოლიანასი (ლიტვის სამეცნიერო ცენტრები) მიერ 2021 წელს ვირუსების ტაქსონომიის საერთაშორისო კომიტეტში (ICTV-International Committee on Taxonomy of Viruses) შეტანილ იქნა ერთობლივი განაცხადი, რომ ტაქსონომიური არასრულყოფილების გამო შეიქმნას ვირუსების ახალი გვარი: Taxonomic Proposal. Code assigned 2020.046B. Sadunishvili T., Kvesitadze G., Kropinski AM., Adriaenssens EM., Truncaitė L., Šimoliūnas E. To create a genus, Dibbivirus, containing three species in the family Myoviridae. რამდენიმე წლის განმავლობაში ქართული იზოლატი Xanthomonas ფაგი vB_XveM_DBBI იყო გენომიური გამონაკლისი. ლიტვაში პანტოას ორი მონათესავე ფაგის გამოყოფის შემდეგ, შეთავაზებულია გვარი, რომელიც მოიცავს სამ სახეობას. ახალ გვარში სახეობების დემარკაციის კრიტერიუმად განსაზღვრულ იქნა დნმ-ის ნუკლეოტიდური თანმიმდევრობის 95%-იანი იდენტურობა. 2024 წლის აპრილში ვირუსების საერთაშორისო კომიტეტმა შემოიღო ახალი გვარი, რომელსაც პირველაღმოჩენილი ფაგის პრიორიტეტის აღიარებით, ეწოდა Dibbivirus, რომელიც მომდინარეობს ინსტიტუტიდან - დურმიშიძის ბიოქიმიისა და ბიოტექნოლოგიის ინსტიტუტი (Durmishidze Institute of Biochemistry and Biotechnology), სადაც გამოყოფილი იქნა პირველი ასეთი ვირუსი (https://ictv.global/taxonomy). შესაბამისად, სამივე (ქართული და ორი ლიტვური) ბაქტერიული ვირუსი ატარებს გვარს Dibbivirus: Dibbivirus DIBBI, Dibivirus AAM37 და Dibbivirus PSKM.
ექსტრემოფილური მიკროორგანიზმების ფერმენტებით აგრო-ინდუსტრიული მცენარეული ნარჩენებიდან გლუკოზის მიღების ინოვაციური და კონკურენტუნარიანი ტექნოლოგიის შემუშავება (2020 - 2023)
მაღალი ტემპერატურისადმი მდგრადი, მაღალ აქტიური ექსტრემოფილური ცელულაზური ფერმენტების შერჩევა და ბიოლოგიურად წინასწარ დამუშავებული სუბსტრატების მაქხიმალური ჰიდროლიზი გლუკოზამდე. ალტერნატიული, იაფფასიანი, მცირენარჩენიანი და მაღალპროდუქტიული ინოვაციური ტექნოლოგიის შემუშავება ექსტრემოფილური სოკოების აქტიური, სტაბილური ფერმენტებით აგრო-ინდუსტრიული მცენარეული ნარჩენებიდან გლუკოზის მისაღებად.
სწრაფი და გამანადგურებელი ხეხილის ბაქტერიული სიდამწვრე საქართველოში, გამომწვევი აგენტის Erwinia amylovora და მისი სპეციფიკური ბაქტერიოფაგის გამოყოფა და შესწავლა (2020 - 2023)
ხეხილის დაავადებებს შორის თავისი მავნეობით ხეხილის ბაქტერიული სიდამწვრე გამოირჩევა, რომელიც ვარდისებრთა ოჯახში შემავალ 180-მდე მცენარეს აზიანებს. ხეხილის ბაქტერიული სიდამწვრე მცხეთაში გამოჩენისთანავე სწრაფად გავრცელდა აღმოსავლეთ საქართველოს ყველაზე აღმოსავლეთ რაიონამდე კახეთში და დასავლეთ საქართველოშიც - იმერეთი.
პროექტის მიზანია: აღმოსავლეთ საქართველოში ხეხილის ბაქტერიული სიდამწვრის გავრცელების შესწავლა, გამომწვევი ბაქტერია Erwinia amylovora-ს გამოვლენა და დახასიათება, მიკრობ-ანტაგონისტების შერჩევა.
შესწავლილ იქნა საქართველოში ხეხილის (ვაშლი, მსხალი, კომში) ბაქტერიული სიდამწვრის გავრცელება. გამოყოფილი იქნა დაავადების გამომწვევი ბაქტერიების 48 შტამი და Erwinia amylovora იდენტიფიცირებულ იქნა პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქციით. შესწავლილ იქნა იზოლატების კულტურალურ-ბიოქიმიური თვისებები, ანტიბიოტიკებისადმი მგრძნობელობა და ანტაგონისტური საპროფიტული ბაქტერიებით მათი შესაძლო კონტროლის შესაძლებლობა. შესწავლილია პათოგენების გენოტიპური მრავალფეროვნება და გამოვლენილია სრულიად ახალი გენოტიპი. მიმდინარეობს Erwinia amylovora რამოდენიმე იზოლატის სრული გენომის ნუკლეოტიდური თანმიმდევრობის დადგენა.
ბაქტერიული სიდამწვრის (Erwinia amylovora) გავრცელება, დახასიათება და კონტროლი: ხეხილის ბაღების ახალი გამანადგურებელი დაავადება საქართველოში (2020 - 2023)
პროექტის მიზანია აღმოსავლეთ საქართველოში ხეხილის ბაქტერიული სიდამწვრის გავრცელების შესწავლა, გამომწვევი ბაქტერია Erwinia amylovora-ს გამოვლენა და დახასიათება, მიკრობ-ანტაგონისტების შერჩევა. საქართველოში ბაქტერიული სიდამწვრის გავრცელების და გამომწვევი პათოგენის შესასწავლად 2020-2022 წლებში ჩატარდა კვლევები აღმოსავლეთ საქართველოს ოთხი რეგიონის - მცხეთა-მთიანეთი, შიდა ქართლი, ქვემო ქართლი, კახეთი - შემდეგი მუნიციპალიტეტების სოფლების ხეხილის ბაღებში: მცხეთა (ქსოვრისი, მუხრანი, ახალდაბა, მისაქციელი, კარსანი) გორი (ფხვენისი, კარალეთი, ტირძნისი, მერეთი, მეჯვრისხევი, ახრისი, ხელთუბანი, ძევერა), ქარელი (კეხიჯვარი, თათანაანთუბანი, ხელთუბანი, აბანო, ბრეთი, ურბნისი), ხაშური (გომი, ოსიაური, ახალშენი, სატივე, ვაყა, სავანისუბანი), მარნეული (ყაჩაღანი, შულავერი, წერეთლი, სადახლო), საგარეჯო (ბადიაური, ხაშმი, ნინოწმინდა, პატარძეული), გურჯაანი (კაჭრეთი, ბაკურციხე, არაშენდა, მუკუზანი), სიღნაღი (ბოდბისხევი, ანაგა, ჯუგაანი, მაღარო, ნუკრიანი, ტიბაანი) და ლაგოდეხი (ჭაბუკიანი, ანანაური). შეგროვილი 169-დან დაავადება დადასტურდა Ea AgriStrip-ით და პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქცით (პჯრ) პრაიმერების წყვილის A/B გამოყენებით ვაშლის, მსხლისა და კომშის 35 ნიმუშში. ბაქტერიული სიდამწვრე ყველაზე მეტად გავრცელებულია შიდა ქართლში, ხოლო ყველაზე მეტად დაავდებული ხეხილის სახეობაა ვაშლი. შედგენილია საქართველოში დაფიქსირებული ბაქტერიული სიდამწვრის გავრცელების რუკა. სულ 55 იზოლატი იქნა გამოყოფილი და იდენტიფიცირებული პჯრ-ით პრაიმერების წყვილის G1-F/G2-R გამოყენებით, როგორც Erwinia amylovora. amylovora-ს კოლონიები NSA არეზე ჩნდება 24 სთ-ში და არის მოთეთრო, წრიული, გუმბათოვანი, გლუვი და 48 საათის შემდეგ მუკოიდური. ბაქტერიული კოლონიები, რომლებიც მორფოლოგიურად E. amylovora-ს მსგავსია გასუფთავდა King's B არეზე. ამ არეზე კოლონიები არის ლორწოვანი, კრემისებრი თეთრი, წრიული, არაფლუორესცენტული ულტრაიისფერი გამოსხივების ქვეშ 366 ნმ-ზე. მორფოლოგიურად ტიპიური E. amylovora იზოლატები ხასიათდება ფენოტიპური ცვალებადობით, რაც ვლინდება ესკულინის ჰიდროლიზის და გარკვეული შაქრებისა და პოლიოლების შეთვისების უნარში, როგორიცაა გალაქტოზა, მალტოზა, ქსილოზა, სორბიტოლი და მანიტოლი. E. amylovora ძლიერ ვარიაბელური CRISPR უბნების პჯრ და სექვენირებით გამოკვლევით ნაჩვენები, იქნა რომ ყველა იზოლატი CRR1 უბნის მიხედვით ხასიათდება სპეისერის 1029 დუპლიკაციით, ხოლო CRR2 უბნის მიხედვით გამოვლენილ იქნა სამი განსხვავებული გენოტიპის მქონე ჯგუფი: გენოტიპი (A, a, α), რომელიც მიეკუთვნება CRISPR ჯგუფს 1 და ორი სრულიად ახალი გენოტიპი, რომლებიც არ ყოფილა/არ არის აღწერილი არსად. გენოტიპები, რომელთაც ეწოდა (A, z, α) და (A, ä, α), განსხვავდება CRISPR ჯგუფი 1-სგან შესაბამისად სამი და ერთი სპეისერის დელეციით CRR2-ის ლიდერ-პროქსიმალური უბნის მახლობლად. პროექტის ფარგლებში გამოქვეყნებულია 3 სტატია რეიტინგულ იმფაქტ ფაქტორიან ჟურნალებში. პროექტის შედეგები წარმოდგენილია მცენარეთა პათოგენური ბაქტერიების საერთაშორისო კონფერენციებზე; გ გამოცემულია ბროშურა: „ხეხილის ბაქტერიული სიდამწვრე და მისი გამომწვევი პათოგენი. დაავადების აღმოჩენა და მასთან ბრძოლის სტრატეგიები“. თავისუფალი და აგრარული უნივერსიტეტების გამომცემლობა. 2023 წ. 38 გვ.
დიაგნოსტიკური და რემედიაციული ბიოტექნოლოგიების შემუშავება საქართველოში დარიშხანით დაბინძურებული გარემოს გასუფთავებისათვის (2020 - 2021)
პროექტის მიზანს წარმოადგენდა საქართველოში დარიშხანით დაბინძურებული ნიადაგის და წყლის გასუფთავების ბიოტექნოლოგიის საფუძვლების შექმნა, რომელიც დაფუძნებული იქნებოდა სპეციალურად შექმნილი დიაგნოსტიკური დნმ-ჩიპისა და შერჩეული მცენარეებისა და მიკროორგანიზმების გამოყენებაზე.
პროექტის განხორციელების შედეგად შექმნილია დნმ-ბიოჩიპი, რომლის საშუალებითაც დადგინდა დაბინძურებულ ნიადაგებში მიკროორგანიზმთა დომინანტური შტამები, რომლებიც დარიშხანის შემცველი ტოქსიკური ნაერთების მიმართ მაღალ მდგრადობას ამჟღავნებს. აღნიშნული მიკროორგანიზმების ბიოქიმიური თვისებების შესწავლის საფუძველზე გადაირჩა ის შტამები, რომლებსაც დარიშხანის შემცველი ნაერთების ჟანგვა-აღდგენის უნარი გააჩნიათ.
დადგენილია, რომ დარიშხანის სხვადასხვა ფორმების მიმართ მცენარის მდგრადობა მნიშვნელოვნადაა დამოკიდებული ფერმენტების პეროქსიდაზისა და გლუტათიონ S-ტრანსფერაზის აქტივობაზე. მოდელური ცდებით ნაჩვენებია, რომ ეს მიკროორგანიზმები ხელს უწყობს დაბინძურებულ ნიადაგზე ზრდისას გვიმრისა და მზესუმზირის მიერ დარიშხანის შეთვისებას, რაც ფიტორემედიაციული ტექნოლოგიის შემუშავების საშუალებას იძლევა. ასევე ნაჩვენებია, რომ წყალმცენარე სპირულინას ფიტორემედიაციული პოტენციალი საშუალებას იძლევა შემუშავდეს დარიშხანით დაბინძურებული წყლის გასუფთავების ტექნოლოგია.
სადოქტორო კვლევა - სპილენძითა და ტყვიით დაბინძურებული წყლის გაწმენდის ეფექტური მეთოდის შემუშავება ლურჯ-მწვანე წყალმცენარის Spirulina platensis და ბიოსურფაქტანტების გამოყენებით (2020)
წარმოდგენილი სამუშაო ფოკუსირებულია სპლინეძითა და ტყვიით დაბინძურებული წყლის გაწმენდის ახალი მიდგომების შემუშავებაზე და დაფუძნებულია ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე Spirulina platensis ეკოლოგიური პოტენციალის და მახელატირებელი აგენტების - ბიოსურფაქტანტების კომბინირებულ გამოყენებაზე.
კვლევის აქტუალურობა - წყლის სისტემების დაბინძურება მძიმე მეტალებით წარმოადგენს ერთ-ერთ ძირითად პრობლემას მრავალი ქვეყნისთვის და მათ შორის, საქართველოსთვისაც. დაბინძურების მთავარი წყარო კი ჩამდინარე წყლებია. უწყვეტი დაბინძურება განაპირობებს მეტალთა აკუმულაციას ცოცხალ სისტემებში და ადამიანის კვებით ჯაჭვში მოხვედრისას იწვევენ ჯანმრთელობის სერიოზულ პრობლემებს. წყლის გასუფთავების მეთოდები ძვირია და თან ყოველთვის არ არის ეკოლოგიურად უსაფრთხო. სწორედ ამიტომ, მძიმე მეტალებისგან წყლის გაწმენდის ალტერნატიული მეთოდების შემუშავება, რომელიც იქნება იაფი და ამავე დროს, დაფუძნებული გარემოსთვის უსაფრთხო, ბიოლოგიური ობიექტების გამოყენებაზე, ძალზე აქტუალურია.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ქიმიური დამაბინძურებლებისგან ჩამდინარე წყლების გაწმენდის ეფექტური მეთოდის შემუშავება და აგრარულ სფეროში უვნებელი წყლის გამოყენების შესაძლებლობა არის თანამედროვეობის აქტუალური საკითხი.
კვლევის სიახლე მდგომარეობს სპილენძისა და ტყვიის იონებით დაბინძურებული წყლის გასაწმენდად Spirulina platensis და ბიოსურფაქტანტების კომბინირებულ გამოყენებაში, აღნიშნული ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეს რემედიაციული პოტენციალის გასაძლიერებლად. ჩემს მიერ ჩატარებული კვლევები წარმოადგენს სიახლეს და არასოდეს ყოფილა გამოკვლეული.
წარმოდგენილი ნაშრომი მიზნად ისახავს შეაფასოს S pirulina platensis – ის რემედიაციული შესაძლებლობები და გააძლიეროს მის მიერ მეტალთა შეთვისების პროცესი დამატებითი ფაქტორების გამოყენებით. ჩემი მიზანია გავაუმჯობესო სპირულინას მიერ მძიმე მეტალების ბიოსორბცია ნაკლებ დროში. შედეგად მიღებული სუფთა წყალი ემსახურება მდგრადი სოფლის მეურნეობისა და აგრარული სფეროს განვითარების მიზნებს.
სუფთა წყლით მომარაგება პირდაპირ პასუხობს მდგრადი განვითარების 17 მიზნიდან მე-6 მიზანს - „სუფთა წყალი და სანიტარია“, რომელიც აერთიანებს ხუთ მნიშვნელოვან ინდიკატორს: 6.1 საყოველთაო ხელმისაწვდომობა სანიტარიასა და ჰიგიენაზე; 6.2 წყლის გამოყენების ეფექტურობის გაზრდა ყველა სექტორში; 6.3 წყალთან დაკავშირებული ეკოსისტემის დაცვა და შენარჩუნება; 6.4 წყლის ხარისხის გაუმჯობესება და დაბინძურების შემცირება; 6.5 სასმელი წყლის საყოველთაო ხელმისაწვდომობა. ასევე მჭიდრო კავშირშია მიზნებთან: მე-3 (ჯანმრთელობა და კეთილდღეობა), მე-11 (მდგრადი ქალაქები და დასახლებები), მე-12 (მდგრადი მოხმარება და წარმოება), მე-14 (წყლის ბინადრები) და მე-15 (დედამიწის ეკოსისტემები). მდგრადი განვითარების მიზნების პრიორიტეტულობაზე თანხმდება გაეროს ყველა წევრი ქვეყანა უკეთესი და უფრო მდგრადი მომავლის მისაღწევად 2030 წლისთვის.
სამუშაოს მთავარი ამოცანა - ისეთი ბიოსურფაქტანტის შერჩევა, რომელიც გააძლიერებს სპირულინას რემედიაციულ პოტენციალს, ასევე, სამიზნე დამაბინძურებლების იმ კონცენტრაციის პოვნა, რომელზეც სპირულინას ფიზიოლოგიური პარამეტრები შენარჩუნებული იქნებოდა.
სამეცნიერო ლიტერატურის მიმოხილვა - მოიცავს გარემოს დაბინძურების პრობლემის აქტუალობას, წყლის რესურსების დაბინძურების მიზეზებს, წყალში მძიმე მეტალების მოხვედრის გზებს, ინფორმაციას ფიტორმედიაციული მიდგომის უპირატესობებისა და შეზღუდვების შესახებ, სპირულინას ეკოლოგიური პოტენციალის შესახებ მომუშავე მეცნიერთა ნაშრომებისა და შედეგების შესახებ. ინფორმაციას ქიმიურ და ბიოლოგიურ ზედაპირულად აქტიურ ნივთიერებების და მათი თვისებებზე.
ბოლო 25 წელია აქტიურად მიმდინარეობს სპირულინას რემედიაციული უნარების გამოყენებაზე მუშაობა წყლის დასუფთავების მიზნით მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანებში. მეცნიერებმა გამოიკვლიეს სხვადასხვა მეთოდი სპირულინას ბიორემედიაციული უნარების გასაუმჯობესებლად.
ლიტერატურულ მიმოხილვაში ყურადღება გამახვილებულია უახლეს მიღწევებზე სპირულინას რემედეაციული პოტენციალის გასაუმჯობესებლად. წარმოდგენილია ლიტერატურული წყაროები სპირულინაზე ნახშირწყლების დამატების შესახებ, მის მიერ აბსორბციული ლითონების რაოდენობის გაზრდის მიზნით (Markou et al. 2015). ასევე, შესწავლილ იქნა მშრალი და ნედლი სპირულინას მიერ მეტალთა შეთვისების უნარი ცალ-ცალკე და დადგინდა, რომ მშრალი ბიომასა უფრო ინტენსიურად ასუფთავებს მძიმე მეტალებით დაბინძურებულ წყალს, ვიდრე ნედლი (Al-Homaidan et al. 2014). თუმცა, ორივე კვლევაში დაფიქსირებული ზრდის მაჩვენებელი არ აღემატება 5%-ს. ჩემს მიერ ჩატარებული ექსპერიმენტების შედეგად კი სპირულინას მიერ აბსორბირებული სპილენძის რაოდენობა ტრეგალოზა ლიპიდის დამატების შედეგად გაიზარდა 73% -ით.
მეთოდოლოგია
კვლევის ძირითადი ობიექტი - ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე Spirulina platensis;
კვლევის დამხმარე ობიექტი - ბიოსურფაქტანტები (რამნოლიპიდ1, რამნოლიპიდ2, ტრეგალოზალი).
დასაკვირვებლად შეირჩა ორი მძიმე მეტალისგან (სპილენძი და ტყვია) დაბინძურებული წყალი. კვლევები ჩატარდა ლაბორატორიულ პირობებში -დურმიშიძის სახელობის ბიოლოგიური ჟანგვის ლაბორატორიაში და აგრარული უნივერსიტეტის რემედიაციის ორანჟერეაში.
კვლევის მეთოდები - გრავიმეტრული, სპექტროფოტომეტრული, ატომურ-აბსორბციული სპექტროფოტომეტრული და ულტრასტრუქტურული.
მეტალთა რაოდენობრივი განსაზღვრა რემედიაციული პროცესის დინამიკაში ხდებოდა ორი მეთოდით - საინკუბაციო არეში ისაზღვრებოდა მეტალთა რაოდენობა სპექტრალურად, ხოლო სპირულინას ბიომასაში შეღწეული მეტალის კონცენტრაცია ისაზღვრებოდა ატომ-ადსორბციულ სპექტროფოტომეტრზე. გარდა აღნიშნულისა კვლევის საწყის ეტაპზე სპირულინას უჯრედებში მეტალთა განსაზღვრისთვის გამოიყენებოდა ულტრასტრუქტურული კვლევის ელექტრონული მიკროსკოპიის მეთოდი.
ექსპერიმენტული ნაწილი მოიცავს 4 ძირითად ეტაპს:
პირველი ეტაპი - ეძღვნება სპირულინას კულტივაციას დიდი წარმადობით და ამისთვის შესაბამისი საკვები არეს შერჩევას. მძიმე მეტალების გავლენის შესწავლას სპირულინას ფიზიოლოგიურ აქტივობაზე (ბიომასისა და ქლოროფილის წარმოქმნაზე), სპილენძისა და ტყვიის იონების სამუშაო კონცენტრაციის იდენტიფიკაციას შემდგომი ექსპერიმენტებისთვის.
მეორე ეტაპი - მოიცავს სპირულინას მიერ სპილენძის იონების შეთვისების დინამიკის შესწავლას მოდელურ ცდებში, სადაც გამოყენებულია სპილენძის იონებით ხელოვნურად დაბინძურებული წყალი.
სპირულინას უჯრედებში სპილენძის იონების შეღწევის ულტრასტრუქტურული განაწილების კვლევა ელექტრონული მიკროსკოპიის მეთოდით.
მეტალთა კონიუგაციაში მონაწილე ფერმენტის გლუტათიონ-S-ტრანსფერაზას აქტივობის გამოვლენა.
მესამე ეტაპი - მოიცავს სპირულინას მიერ ტყვიის იონების შეთვისების დინამიკის შესწავლას მოდელურ ცდებში, სადაც გამოყენებულია ტყვიის იონებით ხელოვნურად დაბინძურებული წყალი.
მეოთხე ეტაპი - მახელატირებელი აგენტის - EDTA-ს და ბიოსურფაქტანტების რამნოლიპიდების და ტრეგალოზალიპიდის ეფექტის გამოკვლევა სპირულინას მიერ მძიმე მეტალების შეთვისების დინამიკაზე.
შედეგების გამოთვლა განხორციელდა Microsoft Excel-ში. სტატისტიკა ექვემდებარება ცალმხრივი დისპერსიის ანალიზს. სტატისტიკური ანალიზი გაკეთდა ANOVA-თი.
შედეგები:
- სპირულინას ბიომასა ზარუკას არეში 2 -ჯერ უკეთესად იზრდება, ვიდრე ფიზიოლოგიური ხსნარში;
- სპირულინას მიერ ქლოროფილის დაგროვების უნარი ფიზიოლოგიურ არეში 20%-ით დაბალია ვიდრე ზარუკას ხსნარში;
- Cu2+-იონების 100 ppm კონცენტრაცია საინკუბაციო არეში, ბიომასის დაგროვების ინჰიბირებას 15%-ით, ხოლო ქლოროფილის შემცველობის შემცირებას 30%-ით ახდენს.
- სპირულინას ბიომასა ტყვიით დაბინძურებისას 48 საათის შემდეგ შემცირდა 18% -ით;
- ქლოროფილის წარმოება შემცირდა 23% -ით ტყვიით დაბინძურებულ წყალში 72 საათის შემდეგ.
- გლუტათიონის მაღალი კონცენტრაცია მნიშვნელოვნად ამცირებს თავისუფალი Cu2+ -ის შემცველობას საინკუბაციო ზონაში, რაც ნათლად მიუთითებს
- გლუტათიონ S- ტრანსფერაზას მონაწილეობაზე სპირულინას უჯრედების მიერ Cu2+ შეთვისების პროცესში;
- სპილენძის იონების 100ppm კონცენტრაციისას და საინკუბაციო არეში სპირულინას შემცველობისას - 4.5 გ/ლ, 72 საათის შემდეგ შთაინთქმება ხსნარში მყოფი სპილენძის 79 %.
- ტყვიის იონების 100ppm კონცენტრაციისას და საინკუბაციო არეში სპირულინას შემცველობისას - 4.5 გ/ლ 72 საათის შემდეგ შთაინთქმება ხსნარში მყოფი ტყვიის 85 %.
- სპირულინას უჯრედების ულტრასტრუქტურული კვლევა ნათლად აჩვენებს სპილენძის შეღწევას უჯრედში ინკუბაციიდან 24 საათის შემდეგ და იწყება მემბრანული სტრუქტურის რღვევა, ხოლო ინკუბაციის მეხუთე დღეს მეტალი სპირულინას ვაკუოლშია. (მეტალის კონცენტრაცია ხსნარში ამ ცდებში 50 ppm-ია);
- EDTA– მ სპირულინას მიერ შთანთქმული სპილენძის რაოდენობა 63%–ით გაზარდა;
- რამნოლიპიდ-1- მა (RL1) გაზარდა სპირულინას მიერ შთანთქმული სპილენძის რაოდენობა 42%–ით.
- რამნოლიპიდ-2- მა (RL2) გაზარდა სპირულინას მიერ შთანთქმული სპილენძის რაოდენობა 68%-ით;
- ტრეგალოზალიპიდმა (TRL) სპირულინას მიერ შთანთქმული სპილენძის რაოდენობა გაზარდა 73%-ით.
- RL1– მა შეამცირა სპირულინას მიერ შთანთქმული ტყვიის რაოდენობა 3 – ჯერ;
- RL2- მა შეამცირა სპირულინას მიერ შთანთქმული ტყვიის რაოდენობა 2.3 -ჯერ;
- TRL– მა შეამცირა სპირულინას მიერ შთანთქმული ტყვიის რაოდენობა 1.8 -ჯერ;
- ტყვიით დაბინძურებული წყლიდან, ბიოსურფაქტანტები მხოლოდ აჩქარებენ შთანთქმის პროცესს.
- საინტერესო ფაქტია ის, რომ სპირულინას უჯრედებში დაგროვილი მძიმე მეტალის იონები ბრუნდება წყალში ინკუბაციის მეოთხე დღეს.
მიღებული შედეგებიდან გამომდინარე, სპირულინას და ბიოსურფაქტანტების ერთობლივი მოქმედებით შესაძლებელი ხდება ტყვიისა და სპილენძის იონებისგან ჩამდინარე წყლების გაწმენდის იაფი და ეკოლოგიურად უსაფრთხო მეთოდის შემუშავება.
დასკვნები და რეკომენდაციები - წარმოდგენილი ნაშრომი განმარტავს ბიოსურფაქტანტების როლს სპირულინას რემედიაციული შესაძლებლობების გაზრდაში, ანუ სპირულინას სორბციული თვისებების გაუმჯობესებაში სპილენძისა და ტყვიის იონებით დაბინძურებულ არეში. მიღებული ექსპერიმენტული მონაცემები აჩვენებს მათი ერთობლივი მოქმედების ეფექტურობას.
მოცემული ექსპერიმენტული შედეგები შეიძლება გახდეს საფუძველი ფიტორემედიაციული ტექნოლოგიის შემუშავებისთვის, რომელიც დაეფუძნება Arthrospira platensis– ის გამოყენებას სამიზნე ტოქსიკანტებით დაბინძურებული წყლების გასაწმენდად. ამ ტექნოლოგიების მთავარი იდეაა Cu2+ და Pb2+ იონებით დაბინძურებულ წყალში სპირულინას ბიომასის დამატება და პერიოდულად მისი მოცილება წყლის ზედაპირიდან (ან გაფილტვრა) რემედიაციული პროცესის დასრულებისთანავე.
აქვე უნდა იყოს გათვალისწინებული სპირულინას ბიომასის მიერ მეტალთა იონების შთანთქმის ეფექტური დრო და ის ნიუანსიც, რომ მეტალთა იონები სპირულინას უჯრედების გაჯერების შემდეგ (მეოთხე დღეს) ბრუნდება უკან, საინკუბაციო ხსნარში, სწორედ ამ მიზეზის გამო, სარემედიაციო რეზერვუარში მეტალთა შემცველი სითხის დაყოვნება უნდა მოხდეს მხოლოდ 2-3 დღით, რაც სპირულინას ეფექტური შთანთქმის მაქსიმუმს ემთხვევა.
ტყვიით დაბინძურებული წყლიდან მეტალების მოცილების პროცესი ბიოსურფაქტანტების გამოყენებით დაჩქარებულია 24 საათით, რაც გათვალისწინებული უნდა იყოს ჩამდინარე წყლების გამწმენდი ტექნოლოგიის სწრაფი რეაგირების სტრატეგიის შექმნისას.
შემდგომი კვლევები გულისხმობს სპირულინას ულტრასტრუქტურულ ანალიზს, რაც გამოავლენს სპირულინას მიერ მეტალების სორბცია - დესორბციის მექანიზმებს უფრო ზუსტად.
დისერტაციის შემდგომი განვითარებისა და გამოყენების პერსპექტივა:
ამ ნაშრომს აქვს პოტენციალი სამომავლო კვლევების განვითარებისა, რათა უზრუნველყოს ყველაზე ეფექტური და რესურსების დამზოგველი წყლის რემედიაციული მიდგომა.
მეცნიერული თვალსაზრისით - დისერტაციის ექსპერიმენტული კვლევების საფუძველზე შექმნილია მძიმე მეტალებით ჩამდინარე წყლების გასუფთავებისთვის მეცნიერულად დასაბუთებული სწრაფი სტრატეგია.
ტექნიკური თვალსაზრისით - მომავალი კვლევებით დადგინდება მძიმე მეტალებით დაბინძურებული ჩამდინარე წყლების რემედიაციის ტექნოლოგიური რეგლამენტი და შეიქმნება ბიოტექნოლოგიური სქემა. მიღებული ექსპერიმენტული მონაცემების ინტერპრეტაციით შესაძლებელი გახდება სპილენძისა და ტყვიის იონებისგან ჩამდინარე წყლების გაწმენდის მეთოდის პილოტური გამოცდა.
კომერციული თვალსაზრისით - მოხდება შემუშავებული ბიოტექნოლოგიისა და სამეცნიერო იდეების პატენტირება. ტექნოლოგიის პილოტური ტესტირება და დაინტერესებული ორგანიზაციებისთვის კონკრეტული კომერციული რეკომენდაციების გავრცელება.
დისერტაციის ექსპერიმენტული მასალები გამოქვეყნებულია მაღალი რეიტინგის საერთაშორისო-სამეცნიერო ჟურნალებში 3 სტატიის სახით.
მდგრადი სოფლის მეურნეობა და სასურსათო სისტემები (მსმსს) (2018 - 2023)
ფართოდ არის შესწავლილი არარძის პრობიოტიკული პროდუქტების განვითარება, მათ შორის ძირითადი აქცენტი კეთდება ნედლეულად ხილის, ბოსტნეულისა და მარცვლეულის გამოყენებაზე. პროექტის მიზანია საქართველოს ადგილობრივი ვაშლის ჯიშების ნაყოფებიდან რძემჟავა ბაქტერიების გამოყოფა, იდენტიფიკაცია, მათი ბიოქიმიური, პრობიოტიკული მახასიათებლების შესწავლა, ასევე შერჩეული ავტოქტონური მიკროორგანიზმების გამოყენებით ვაშლის წვენის ფერმენტაცია და ტექნოლოგიური პარამეტრების განსაზღვრა.
სპილენითა და ტყვიით დაბინძურებული წყლის გაწმენდის ეფექტური მეთოდის შემუშავება ლურჯ-მწვანე წყალმცენარის Arthrospira (Spirulina) platensis და ბიოსურფაქტანტების გამოყენებით (2018 - 2022)
პროექტის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა წყალმცენარე ართროსპირას (სპირულინას) (Arthrospira (Spirulina) platensis) რემედიაციული შესაძლებლობების შესწავლა და მის მიერ მიერ მეტალთა შეთვისების პროცესის გაძლიერება დამატებითი ფაქტორების გამოყენებით. სამუშაოს მთავარი ამოცანა იყო სამიზნე დამაბინძურებლების იმ კონცენტრაციის პოვნა, რომელზეც სპირულინას ფიზიოლოგიური პარამეტრები შენარჩუნებული იქნება, ასევე ისეთი ბიოსურფაქტანტის შერჩევა, რომელიც გააძლიერებს სპირულინას რემედიაციულ პოტენციალს.
პირველ ეტაპზე მოხდა სპირულინას დიდი წარმადობით კულტივაციას და ამისთვის შესაბამისი საკვები არეს შერჩევას. მძიმე მეტალების გავლენის შესწავლას სპირულინას ფიზიოლოგიურ აქტივობაზე, სპილენძისა და ტყვიის იონების სამუშაო კონცენტრაციის იდენტიფიკაციას შემდგომი ექსპერიმენტებისთვის.
მეორე ეტაპი მოიცავდა სპირულინას მიერ სპილენძის იონების შეთვისების დინამიკის შესწავლას მოდელურ ცდებში, სადაც გამოყენებულია სპილენძის იონებით ხელოვნურად დაბინძურებული წყალი.
სპირულინას უჯრედებში სპილენძის იონების შეღწევის ულტრასტრუქტურული განაწილების კვლევა ელექტრონული მიკროსკოპიის მეთოდით.
მესამე ეტაპზე შესწავლილ იქნა სპირულინას მიერ ტყვიის იონების შეთვისების დინამიკა მოდელურ ცდებში, სადაც გამოყენებული იყო ტყვიის იონებით ხელოვნურად დაბინძურებული წყალი.
დასკვნითი ეტაპზე ჩატარდა მახელატირებელი აგენტის - EDTA-ს და ბიოსურფაქტანტების - რამნოლიპიდების და ტრეგალოზალიპიდის ეფექტის გამოკვლევა სპირულინას მიერ მძიმე მეტალების შეთვისების დინამიკაზე.
სახამებლის მადუღარ გლუკოზამდე ერთსაფეხურიანი ჰიდროლიზი თერმომედეგი α-და გლუკოამილაზით (2018 - 2020)
შემუშავებულია კომპლექსური ტექნოლოგიური სქემა, რომელიც გულისხმობს ერთის მხრივ სამრეწველო დანიშნულების მაღალაქტიური და სტაბილური, ტემპერატურის კრიტიკულ მნიშვნელობებზე (პასტერიზაციის ტემპერატურა და ზევით) კატალიზის უნარის მქონე ამილაზური ფერმენტების ტექნიკური პრეპარატების მიღებას და მეორეს მხრივ, ამ პრეპარატების გამოყენებით სახამებლის მაღალი კონცენტრაციის (40%) ხსნარების ამომწურავ ჰიდროლიზს გლუკოზის მაღალი გამოსავლით (94-96%). სხვა ანალოგიური ტექნოლოგიებისაგან განსხვავებით, ჰიდროლიზის პროცესი მხოლოდ ერთი, სოკოური წარმოშობის ფერმენტული პრეპარატის გამოყენებით მიმდინარეობს. სტაბილური ამილაზური ფერმენტების გამოყენება პერსპექტიული ლუდის, საკონსერვი, დეტერგენტების წარმოებაში.
სწრაფი რეაგირების სტრატეგიის შემუშავება ქიმიურად დაბინძურებული ნიადაგების გასასუფთავებლად ბიოჩიპის და ბიოსორბენტის გამოყენებით (2017 - 2019)
პროექტის მიზანს წარმოდგენდა სწრაფი რეაგირების სტრატეგიაზე დაყრდნობით ეფექტური და მოქნილი ტექნოლოგიის შექმნა, რომელიც მიმართულია დაბინძურებული ნიადაგებიდან სამიზნე ტოქსიკანტების მოცილებაზე. კვლევაში სამიზნე ტოქსიკანტებს წარმოადგენდა - სპილენძ(II)-ის იონები, ცეზიუმის იონები და ნედლი ნავთობის ნახშირწყალბადები. შემუშავებული ტექნოლოგიური მიდგომა დაფუძნებულია სხვადასხვა ინსტრუმენტების ერთობლივ მოქმედებაზე, როგორებიცაა: მიკროორგანიზმების და მცენარეების დეტოქსიკაციური პოტენციალი; ბუნებრივი მინერალებისაგან შექმნილი კომპოზიტები, რომელთაც უნარი შესწევთ დამბინძურებლის შთანთქმა და ამით მისი გავრცელების შეზღუდვა; ბიოჩიპების შექმნა/გამოყენება, რომელთა მოქმედების პრინციპია სხვადასხვა ტიპის დამბინძურებლის ბიოაუგმენტაციის უზრუნველყოფა.
შემუშავებული ტექნოლოგიური მეთოდის საფუძველზე შესაძლებელი იქნება:
- ტოქსიკური ნაერთების გავრცელების შეზღუდვა დროის მოკლე პერიოდში;
- ბიოჩიპის შექმნა და ნიადაგიდან დამბინძურებლის მოცილების სტრატეგიის კონტროლი და კორექტირება;
- ნიადაგის ბაქტერიების და შეტანილი ბაქტერიული კონსორციუმის მიერ დამბინძურებლის ბიოსტაბილიზაციის პროცესის გაკონტროლება;
- ბიოჩიპის საშუალებით ბიოაუგმენტაციის პროცესის გაკონტროლება.
მაღალეფექტური ფიტო(კო)რემედიაციული ტექნოლოგიის შემუშავება, როგორც სწრაფი სტრატეგია წყლის ქიმიური დაბინძურების წინააღმდეგ (2017 - 2019)
პროექტის მიზანს წარმოადგენდა ქიმიურად დაბინძურებული წყლების აღდგენა და მაღალეფექტური ფიტო(კო)რემედიაციული ტექნოლოგიის შემუშავება, როგორც სწრაფი სტრატეგია წყლის ქიმიური დაბინძურების წინააღმდეგ. მიდგომა დაფუძნებულია სპირულინას და ლემნას ეკოლოგიური პოტენციალის გამოყენებაზე, აგრეთვე მაღალი ზედაპირული აქტივობის მქონე, ბაქტერიული წარმოშობის ნაერთების (ბიოსურფაქტანტების) გამოყენებაზე, რომლებიც აადვილებენ ტოქსიკური ნაერთების შეწოვა/შეთვისების პროცესს მაკროფიტებში და, შესაბამისად, ზრდიან რემედიაციული პროცესების ეფექტურობას. მოდელურმა ექსპერიმენტებმა, რომლებიც ჩატარდა ლემნას და სპირულინას საშუალებით საკვლევი ტოქსიკანტებით ხელოვნურად დაბინძურებული წყლების გასუფთავების მიზნით, აჩვენა ტექნოლოგიური მიდგომის პერსპექტიულობა.
მეტალური იონების განაწილების შესწავლა ბაქტერიულ ფრაქციებში მათი ზრდისა და განვითარების პროცესში (2017 - 2019)
მეტალის იონების გავლენით ხდება ახალი ბიოქიმიური პროცესების ინიციაცია ან უკვე არსებული პროცესების ინტენსიურობის ცვლილება ბაქტერიაში. ბაქტერიის ორგანიზმში მოხვედრილი მეტალის იონები განიცდიან მუდმივ გადანაწილებას ბაქტერიის შემადგენელ კომპონენტებს შორის. ხდება მათი მიერთება ჯერ ერთ კომპონენტთან, შემდეგ მეორესთან და ა.შ. შესაბამისად დროის მიხედვით, იცვლება მეტალის შემცველობები აღნიშნულ კომპონენტებში. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მეტალის კონცენტრაციების შესწავლა ბაქტერიის შემადგენელ კომპონენტებში, ბაქტერიის ზრდა განვითარების სხვადასხვა პერიოდში, საშუალებას იძლევა მიღებულ იქნეს მნიშნელოვანი ინფორმაცია ბაქტერიებში მიმდინარე ბიოქიმიური პროცესებზე. შესწავლილ იქნა ქრომრეზისტენტული ბაქტერიების მიერ Zn, Cr, Cu და Cd შეთვისებისა და მათი გადანაწილების პროცესი ბაქტერიის შემადგენელ კომპონენტებს შორის ბაქტერიის ზრდა-განვითარებისას და ამ ელემენტების ურთიერთზეგავლენა. შესწავლილ იქნა Fe, Na, K, Ca, Mg, და Si - ის გავლენა Zn, Cr, Cu და Cd შეთვისებისა და მათი გადანაწილების პროცესზე ბაქტერიის შემადგენელ კომპონენტებს შორის.
მეტალის იონების გავლენა Arthrobacter-ის ტიპის ბაქტერიის მიერ Cr(VI)-ის აღდგენის პროცესზე (2016 - 2019)
მძიმე მეტალებით და რადიონუკლიდებით დაბინძურებული გარემოს გასუფთავება დღესდღეობით კვლავ რჩება მსოფლიოს ერთ-ერთ მნიშვნელოვან პრობლემად. მსოფლიოს მწვავე დამაბინძურებლების სიაში ქრომი შესულია ტოქსიკური საფრთხის ტოპ ექვსეულში. Cr(VI) არის ხსნადი და მეტად ტოქსიკური, განსხვავებით Cr(III)-გან, რომელიც არის ნაკლებად ხსნადი და ნაკლებტოქსიკური. პროექტის მიზანი იყო Arthrobacter-ის გვარის მეტალ-რეზისტენტული ბაქტერიების მიერ ქრომის აღდგენის პროცესის და აღნიშნულ პროცესზე სხვადასხვა მეტალური იონების გავლენის შესწავლა, ბაქტერიების მიერ ქრომის აღდგენის ოპტიმალური პირობების ძიება, როდესაც ბაქტერია აღადგენს მაღალი კონცენტრაციით არსებულ ტოქსიკურ ქრომს.
მცენარეული ბიომასიდან საწვავი ეთანოლის მიღების ეკონომიკურად ეფექტური და ეკოლოგიურად უსაფრთხო ბიოტექნოლოგიის დამუშავება (2016 - 2018)
საქართველოს სხვადასხვა ნიადაგობრივ-კლიმატურ ზონებში გავრცელებული, ენდემური, Clostridium-ის გვარის ანაერობული, თერმოფილური, ცელულულოზის დამშლელი და ეთანოლის მაღალეფექტური პროდუცენტების კოლექცია შეიქმნა და მის საფუძველზე მრავალწლიანი ბალახოვანი მცენარის -SILPHIUM PERFOLIATUM L –ის ბიომასიდან ეთანოლის მიღების ოპტიმალური პირობები დამუშავდა.მიღებულმა შედეგებმა შესაძლებელია საფუძველი დაუდოს საქართველოში განახლებადი ბიომასიდან საწვავი ეთანოლის წარმოების ეკოლოგიურად უსაფრთხო და ეკონომიკურად ეფექტური წარმოების ტექნოლოგიას.
ახალი ტექნოლოგიის შემუშავება ქიმიურად დაბინძურებული წყლების გასასუფთავებლად ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე - სპირულინას გამოყენებით (2016 – 2018)
პროექტის მიზანს წარმოადგენდა ქიმიურად დაბინძურებული წყლების გასუფთავების ფიტორემედიაციული ტექნოლოგიის შექმნა, რომელიც დაფუძნებულია ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე სპირულინას (Spirulina platensis) უნარზე, შეითვისოს ტოქსიკური ბუნების მქონე გარემოს დამბინძურებლები. ტექნოლოგიების შექმნის პროცესში და პილოტურ ცდებში ქიმიურ დამბინძურებლებად გამოიყენებოდა: მძიმე მეტალების - სპილენძ(II)-ისა და ცეზიუმის იონები, ქლორორგანული პესტიციდი - 1,1,1-ტრიქლორ-2,2-ბის(5-ქლოროფენილ)ეთანი (დდტ) და ორგანული ფეთქებადი ნაერთი - 2,4,6-ტრინიტროტოლუოლი (ტნტ). ჩატარებული სამუშაოს შედეგად დადგენილია სპირულინას კულტივირების ოპტიმალური პირობები (საკვები არის შედგენილობა, განათება, ტემპერატურა, ხანგრძლივობა, ტოქსიკური ნაერთის კონცენტრაცია და სხვ.). ჩატარებულია ტნტ-თი და დდტ-თი ხელოვნურად დაბინძურებული წყლების გასუფთავების ტექნოლოგიების საპილოტე გამოცდები. ნაჩვენებია, რომ სპირულინას გამოყენებით ეფექტურად ხდება დაბინძურებული წყლებიდან აღნიშნული ტოქსიკური ნაერთების მოცილება. მიღებული შედეგების საფუძველზე დაპატენტებულია 2 სასარგებლო მოდელი: „ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე სპირულინას გამოყენებით დიქლორდიფენილტრიქლორეთანით (დდტ) დაბინძურებული წყლის გაწმენდის ხერხი“ და „ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე სპირულინას გამოყენებით 2,4,6-ტრინიტროტოლუოლით დაბინძურებული წყლის გაწმენდის ხერხი“.
საქართველოს ნიადაგების ეროვნული ატლასის შექმნა (2015 - 2018)
საქართველოს ძირითადი ნიადაგების ფიზიკური, ქიმიური, ფიზიკურ - ქიმიური, აგროქიმიური, მორფოლოგიური მახასიათებლების და მიკრობიომრავალფეროვნების ამსახველი რუკების შექმნა
ქიმიურად დაბინძურებული წყლების გასასუფთავებლად წყალმცენარე სპირულინას გამოყენების შესაძლებლობის კვლევა (2015 – 2017)
პროექტის მიზანს შეადგენდა ქიმიურად დაბინძურებული წყლების გასასუფთავებლად ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე სპირულინას (Spirulina platensis) გამოყენების შესაძლებლობების დადგენა. ამ მიზნით შესწავლილ იქნა მძიმე მეტალების - სპილენძ(II)-ისა და ცეზიუმის იონები, ქლორორგანული პესტიციდის - 1,1,1-ტრიქლორო-2,2-ბის(5-ქლოროფენილ)ეთანი (დდტ) და ორგანული ფეთქებადი ნაერთის - 2,4,6-ტრინიტროტოლუოლი (ტნტ) გავლენა სპირულინას ზრდის პარამეტრებზე და ასევე წყალმცენარის მიერ ამ ნაერთების შთანთქმის უნარზე. ჩატარებული სამუშაოებით ნაჩვენებია, რომ სპირულინა ეფექტურად ახდენს საკვლევი ნივთიერებების შეთვისებას, რაც შეიძლება გახდეს ფიტორემედიაციული მიზნებისათვის ამ წყალმცენარის გამოყენების საფუძველი. კვლევის შედეგების მიხედვით თითოეული დამბინძურებლისათვის დადგენილია ოპტიმალური კონცენტრაცია, სპირულინას ინკუბაციის პირობები (საკვები არის შედგენილობა, ტემპერატურა, განათების რეჟიმი, ინკუბაციის ხანგრძლივობა და სხვ.), რაც საშუალებას იძლევა მომავალში ჩატარდეს მასშტაბური მოდელური ექსპერიმენტები შესაბამისი ტექნოლოგიის რეგლამენტის შესამუშავებლად.
სამამულო პრობიოტიკული პრეპარატის ბიოტექნოლოგია და მისი დანერგვის პერსპექტივები მეფრინველეობაში (2015 - 2017)
პროექტი ითვალისწინებს ქათმების კუჭ-ნაწლავიდან გამოყოფილი მიკროორგანიზმების გამოყენებას პრობიოტიკური პრეპარატის სახით ბროილერის ჯიშის ქათმების კვებაში.
კარტოფილის რგოლური სიდამპლე საქართველოში და გამომწვევი პათოგენი Clavibacter (2015 - 2017)
პროექტის მიზანია კარტოფილის რგოლური სიდამპლის გავრცელების შესწავლა საქართველოში; გამომწვევი Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus შტამების გამოყოფა და შესწავლა; მათი გენოტიპირება და ფილოგენეტიკური ანალიზი, კარტოფილის სხვადასხვა ჯიშების რეზისტენტობის შესწავლა რგოლოვანი სიდამპლის მიმართ და დაავადების ბიოლოგიური კონტროლის შესაძლებლობის შესწავლა.
შესწავლილია საქართველო რეგიონებში ამ დაავადების გავრცელების საკითხი და შეგროვილია საეჭვო კარტოფილის ტუბერების ნიმუშები, მათ შორის ყაზბეგისა და სადახლოს სასაზღვრო-გამშვები პუნქტიდან. კარტოფილის დაავადებულ ნიმუშებში ჩატარდა დაავადების მოლეკულური დეტექცია და შესაბამისი ნიმუშებიდან მოხერხდა პათოგენების გამოყოფა, იდენტიფიცირებულ იქნა Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქციით. შესწავლილია იზოლატების ფიზიოლოგიურ-ბიოქიმიური თვისებები, უჯრედის მორფოლოგია, ზრდის პარამეტრები, ანტიბიოტიკო მგრძნობელობა და ვირულენტობა. განხორციელდა Cms ქართული იზოლატების გენოტიპირება. გამოყოფილ იქნა მათი სპეციფიკური ბაქტერიოფაგები და შესწავლილია მათი სპეციფიკურობა და მოქმედების სპექტრი.
ექსტრემოფილური მიცელიური სოკოების სტაბილური ფერმენტები სოფლის მეურნეობისა და სამრეწველო ლიგნოცელულოზური ნარჩენებიდან ბიოეთანოლის მისაღები ბიოტექნოლოგიის დასამუშავებლად (2014 - 2017)
პროექტი ითვალისწინებს სტაბილური ცელულაზების, ქსილანაზებისა და ლაკაზების პროდუცენტების შერჩევას სერგი დურმიშიძის ბიოქიმიისა და ბიოტექნოლოგიის მიცელიური სოკოების კოლექციიდან; შერჩეული მიკროსკოპული და ბაზიდიალური სოკოების სიღრმული კულტივირების ოპტიმალური პირობების დადგენას აღნიშნული ფერმენტების ბიოსინთეზისთვის; ფერმენტების მოქმედების ოპტიმალური პირობების დადგენას; ლიგნოცელულოზური სუბსტრატების წინასწარი დამუშავების ეფექტური ფიზიკური, ქიმიური და ბიოლოგიური მეთოდების შერჩევას; დამუშავებული ცლიგნოცელულოზური სუბსტრატების ფერმენტებით ჰიდროლიზის შესწავლას; ჰიდროლიზატში გლუკოზის ეთანოლში დადუღებას შერჩეული საფუვრის შტამებით.
ახალი თაობის სტაბილური, სამრეწველო მნიშვნელობის ფერმენტები (2014 - 2016)
პროექტის მიზანია მიკროსკოპული სოკოების მაღალტექნოლოგიური, ექსტრემოფილური, სტაბილური, ჰიდროლაზების (ამილაზები, პროტეაზები, ცელულაზები, ქსილანაზები) პროდუცენტი შტამების შერჩევა. სტაბილური ჰიდროლაზების საფუძველზე ფერმენტების გამოყენებისა და მიღების ხარისხობრივად ახალი, კონკურენტუნარიანი, მცირე დანახარჯიანი, ინოვაციური, სამრეწველო ტექნოლოგიების შემუშავება, სხვადასხვა ბიოპოლიმერების დეგრადაციის მიზნით.
მცენარეების ზოისიაგრასის და პასპალუმის ეკოლოგიური პოტენციალის შესწავლა (2014 - 2015)
პროექტის მიზანი იყო ბალახოვანი მცენარეების „პასპალუმის“ და „ზოისიაგრასის“ ეკოლოგიური პოტენციალის შეფასება, რაც ეფუძნება სამიზნე ქიმიური ტოქსიკანტების: ნავთობის ნახშირწყალბადების და ქლორორგანული პესტიციდის - დდტ-ს შეთვისების და გარდაქმნის მექანიზმების შესწავლას. პროექტის ფარგლებში ტარდებოდა მოდელური ცდები. მცენარეები იზრდებოდა ტოქსიკანტების განსხვავებულ კონცენტრაციებზე 5-დღიანი საინკუბაციო პერიოდის განმავლობაში. საკონტროლო ვარიანტთან შედარებით მცენარეთა ფესვებიდან მიღებულ ფრაქციებში ისაზღვრებოდა ორგანულ ნაერთთა დეტოქსიკაციაში მონაწილე ფერმენტების (ციტოქრომ P450 , NADPH-ციტოქრომ- P450 რედუქტაზა, პეროქსიდაზა, ფენოლოქსიდაზა, გლუტათიონ-S-ტრანსფერაზა) აქტივობები, მცენარეში ქლოროფილის შემცველობა და ბიომასის დაგროვების უნარი. ექსპერიმენტების შედეგად გამოვლინდა, რომ შესწავლილი მცენარეები გამოირჩევიან მაღალი პეროქსიდაზული აქტივობით, რაც ხელს უწყობს მათ მიერ დდტ-ს და ნავთობის ნახშირწყალბადების შეთვისების პროცესს. შემუშავდა რეკომენდაციები საკვლევი მცენარეების გამოყენების შესახებ ნავთობით და პესტიციდებით დაბინძურებული ნიადაგების ფიტორემედიაციისათვის.
აუტოინჟექტორი გაზური ქრომატოგრაფისათვის (2013 – 2014)
პროექტის ფარგლებში მოხდა აუტოინჟექტორის შეძენა და ინსტალაცია უნივერსიტეტის კუთვნილი გაზ-ქრომატოგრაფისათვის Agilent 7890A, რომელიც გამოიყენება პესტიციდების, ჰალოგენშემცველი ორგანული ნაერთების, ნავთობპროდუქტების, ცხიმოვანი მჟავების, ეთერზეთების, ორგანული გამხსნელების და სხვა მრავალი ნაერთის განსაზღვრისათვის. ხელსაწყო საშუალებას იძლევა, იდენტიფიცირდეს აღნიშნული ნაერთები მაშინაც კი, როდესაც ისინი კვალის სახითაა. აუტოინჟექტორით არსებული გაზ-ქრომატოგრაფის აღჭურვამ საშუალება მოგვცა, მნიშვნელოვნად გაგვეზარდა ხელსაწყოს ექსპლუატაციის ეფექტურობა როგორც ნიმუშების რაოდენობის, ასევე ანალიზის ჩატარების სიზუსტის მხრივ. გარდა ამისა, მნიშვნელოვნად იზოგება მაღალკვალიფიციური სპეციალისტების სამუშაო დრო (აუტოინჟექტორის გარეშე მუშაობა მოითხოვდა მინიმუმ 2 ოპერატორის სინქრონულ მუშაობას, მანიპულაციების მაღალ სიზუსტეს, რადგან მუდმივად არსებობდა ძვირადღირებული მიკრო შპრიცის დაზიანების რისკი). აუტოინჟექტორის შეძენით ასევე შემცირდა გაზ-ქრომატოგრაფის საექსპლუატაციო ხარჯები (ელექტროენერგიის მოხმარება, ძვირადღირებული გამხსნელების და გაზ-მატარებლების ხარჯები).
ქლორორგანული პესტიციდებით დაბინძურებული ნიადაგების გასუფთავება მცენარეების საშუალებით (2013 – 2014)
პროექტი განხორციელდა პროგრამის - „კვლევები მოსწავლეთა მონაწილეობით“ - ფარგლებში. მასში მონაწილეობდნენ ქ. რუსთავის #4 საჯარო სკოლისა და შპს ჩაღლარის საგანმანათლებლო დაწესებულებების დემირელის სახელობის კერძო კოლეჯის მოსწავლეები და მათი პედაგოგები. მოსწავლეებს საქართველოს აგრარულ უნივერსიტეტში ჩაუტარდათ ტრეინინგი, რომლის განმავლობაშიც ისინი გაეცნენ ქიმიურ ლაბორატორიაში უსაფრთხოდ მუშაობის წასებს. მათ ჩაატარეს საინტერესო ქიმიური ექსპერიმენტები, რომელთა მსვლელობისას იძენდნენ ქიმიურ ჭურჭელთან, ხელსაწყოებთან და რეაქტივებთან მუშაობის უნარებს. მათი მონაწილეობით ჩატარდა კვლევა, რომლის არსსაც წარმოადგენდა მოდელურ ცდებში ქლორორგანული პესტიციდებით დაბინძურებული ნიადაგის ნიმუშების გასუფთავება სპეციალურად შერჩეული მიკროორგანიზმებისა და მცენარეების საშუალებით. მიღებული შედეგების მიხედვით მოსწავლეებმა მოამზადეს პრეზენტაციები და მოხსენებები კონფერენციისათვის „ფიტორემედიაცია - ქიმიურად დაბინძურებული გარემოს გასუფთავების ტექნოლოგია“, რომელიც ჩატარდა რუსთავის #4 საჯარო სკოლაში. კვლევის შედეგების საფუძველზე მომზადდა 2 პროექტი, რომელიც წარდგენილი იქნა მოსწავლეთა საერთაშორისო ოლიმპიადებზე.
კვებისა და ბიოტექნოლოგიის სფეროში საქართველოს თანამშრომლობის საერთაშორისო პოტენციალის გაძლიერება ("ბიოპარტნიორები") (2012 - 2015)
პროექტი მიმართული იყო საქართველოში FP7-ის პრიორიტოტული თემატიკის“ საკვები, სოფლის მეურნეობა და ბიოტექნოლოგია“ ასპექტით კვლევითი საქმიანობის გაუმჯობესებისაკენ. იგი ითვალისწინებდა საქართველოსა და ევროკავშირის ორმხრივ აქტივობებს: ფართომასშტაბური კავშირების დამყარებას, მკვლევარებისა და ახალგაზრდა სპეციალისტების გაცვლასა და ერთობლივი ღონისძიებების ორგანიზებას, სწავლებასა და ტრეინინგულ აქტივობებს და სხვ. პროექტის შესრულებაში ქართველ მეცნიერებებს პარტნიორობას უწევდნენ მურსიას უნივერსიტეტი (ესპანეთი) და მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების სპეციალისტთა ჯგუფი - ინნო (საფრანგეთი). აღნიშნულ ჯგუფებს შორის ერთობლივი სამეცნიერო კვლევების საფუძველზე დამუშავებულ იქნა ფუნქციური კვების, სამკურნალო და პროფილაქტიკური დანიშნულების საშუალებების მიღების ტექნოლოგიები, ჩატარებულ იქნა კვლევები და გამოქვეყნდა მასალები ჟანგვითი ფერმენტების (მცენარეული ფენოლოქსიდაზები და პეროქსიდაზები) კვლევის მიმართულებით. პროექტ „ბიოპარტნიორის“ფარგლებში.
საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის პროფესორებმა და ახალგაზრდა მეცნიერ მკვლევარებმა მონაწილეობა მიიღეს სამეცნიერო-გაცვლით პროგრამაში მურსიას (ესპანეთი) უნივერსიტეტთან. პროექტის ფარგლებში განხორციელდა კონფერენციის (ICFB) თბილისში და ზაფხულის სკოლის (საკვების ჯანმრთელობისათვის სასარგებლო ნაერთებით გამდიდრების გზები) ბაზალეთში ორგანიზება (http://www.biopartners-dibb.ge/), სადაც ახალგაზრდა მკვლევარებისათვის ჩატარდა ქართველი და მოწვეული ევროპელი პროფესორების: გიორგი კვესიტაძის, მარინ ბეროვიჩის, მარიჯან სიმკიკ (სლოვენია), ალეხანდრო სიფუენტეს, ელენე იბანეზი (ესპანეთი), ერიხ ლეიტნერი (ავსტრია), მარტინ სტოკის (დიდი ბრიტანეთი), ვოლტერ შტაინერისა და სხვათა ლექციები და ტრეინინგები კვების პროდუქტებისა და საკვები დანამატების ბიოტექნოლოგიების განხრით.
მიკროორგანიზმების და მცენარეების დეტოქსიკაციური პოტენციალის მიზანმიმართული გამოყენება ქლორორგანული პესტიციდებით დაბინძურებული გარემოს გასუფთავების მიზნით (2012 – 2014)
პროექტის მიზანს წარმოადგენდა ქლორორგანული პესტიციდებით დაბინძურებული გარემოს გასუფთავებისათვის ეფექტური ბიოტექნოლოგიური მიდგომის შემუშავება. ამ მიდგომის არსი შესაბამისი უნარის მქონე მცენარეებისა და მიკროორგანიზმების დეტოქსიკაციური პოტენციალის მიზანმიმართულ გამოყენებაში მდგომარეობს, რაც გარემოდან ქლორორგანული პესტიციდის სრულ მოცილებას და მთლიან გაუვნებელყოფას უზრუნველყოფს. პროექტში წარმოდგენილი ამოცანების მისაღწევად ქლორორგანული ტოქსიკანტების მოდელებად გამოყენებულ იქნა ერთმანეთისგან ტოქსიკურობით და ფიზიკურ-ქიმიური მახასიათებლებით განსხვავებული ქლორორგანული პესტიციდები: დიქლორდიფენილტრიქლორ-ეთანი (DDT), 1,2,3,4,5,6-ჰექსაქლორციკლოჰექსანი (ლინდანი), 1,2,3,4,5-პენტაქლორფენოლი (PCP) და და 1,2-დიქლორბენზოლი (DCB). საკვლევ მცენარეებად გამოყენებულ იქნა მცენარეები: სოია (Glycine max), სიმინდი (Zea mays) და იონჯა (Medicago sativa). ჩატარებული სამუშაოს შედეგად შემუშავდა ახალი ეფექტური ფიტორემედიაციული ტექნოლოგია ქლორორგანული პესტიციდებით დაბინძურებული ნიადაგების გასუფთავების მიზნით, როგორც პროექტის ძირითადი შედეგი. შემუშავებული ფიტორემედიაციული ტექნოლოგია შემდეგი პრინციპით განხორციელდება: ნიადაგი დამუშავდება პესტიციდების ბიოდეგრადაციის მაღალი უნარის მქონე მიკროორგანიზმების სუსპენზიით. მიღებული პროდუქტები ადვილად შეიწოვება მცენარეებში, სადაც მოხდება მათი სრული დეტოქსიკაცია, რამდენადაც ასეთი ნაერთები ხელმისაწვდომია მცენარეული ჟანგვითი ფერმენტებისათვის, რომლებსაც ტოქსიკანტის ნახშირბადოვანი ჩონჩხის საბოლოო დარღვევა და არატოქსიკურ უჯრედულ მეტაბოლიტებად მათი უნიფიცირება შეუძლიათ.
ბიოსორბენტი ნიადაგის ქიმიური დაბინძურების საწინააღმდეგოდ - ახალი რემედიაციული ტექნოლოგიის შექმნა (2012 – 2014)
პროექტის მიზანს წარმოადგენდა ქიმიურად დაბინძურებული ნიადაგების რემედიაციის ახალი ტექნოლოგიური მიდგომის შემუშავება. ამ მიდგომის არსია „ბიოსორბენტის“ გამოყენება, რომელიც წარმოადგენს ბუნებრივი მინერალური სორბენტების (ცეოლითები და ბენტონიტების) და მაღალი დეტოქსიკაციური უნარის მქონე მიკროორგანიზმებისაგან შექმნილ კომპოზიტს, რომელშიც სორბენტის ფუნქციას შეადგენს გარემოს ქიმიური დამბინძურებლების შთანთქმა გარემოში მათი შემდგომი გავრცელების შეზღუდვის მიზნით, ხოლო კომპოზიტში შემავალი მიკროორგანიზმები ახორციელებენ ორგანული ტოქსიკანტების ბიოდეგრადაციას. ტექნოლოგიის განხორციელებისას „ბიოსორბენტი“ გამოიყენება დაბინძურებული ნიადაგის გასუფთავების საწყის ეტაპზე, რის შემდგომაც ხდება ფიტორემედიაციული ტექნოლოგიის გამოყენება, რომელიც გულისხმობს სპეციალურად შერჩეული მცენარეების მიზანმიმართულ განაშენიანებას ნიადაგიდან დამბინძურებლების და/ან მიკროორგანიზმებით მათი ნაწილობრივი გარდაქმნის პროდუქტების მოსაცილებლად. კვლევაში გამოიყენებოდა ფეთქებადი ნაერთი - ტრინიტროტოლუოლი, პესტიციდი - დდტ, ნავთობის ნახშირწყალბადი - ჰექსადეკანი და მძიმე მეტალები - სპილენძი და ტყვია. ჩატარებული სამუშაოს შედეგად შეირჩა ამ დამბინძურებლების მიმართ სპეციფიკური სორბენტები (კლინოპტილოლიტი, ვინობენტი და ლინობენტი), ტრინიტროტოლუოლის, დდტ-ს და ჰექსადეკანის დესტრუქციის უნარის მქონე მიკროორგანიზმთა შტამები, ასევე სამიზნე ტოქსიკანტების ეფექტური შეთვისების და გარდაქმნის უნარის მქონე მცენარეები.
ექსტრემოფილური სოკოებიდან მიღებული ლიგნოცელულოზის დამშლელი ფერმენტების მიზნობრივი კვლევა (2011 - 2018)
პროექტის მიზანი იყო ლიგნინო-ცელულოზის დამშლელი ფერმენტების -მიცელიალური სოკოების - აქტიური პროდუცენტების შერჩევა, რომლებიც გამოყენებული იქნებოდნენ ინოვაციური ტექნოლოგიური სქემების შესამუშავებლად. ჩატარებული კვლევების შედეგად შერჩეულია მეზოფილური და თერმოფილური შტამები-ცელულაზას და ქსილანაზას აქტიური პროდუცენტები. დამუშავებულია შერჩეული შტამების ფილტრატებიდან ფერმენტების ტექნიკური პრეპარატების მიღების მეთოდი. თერმოფილი შტამების ფერმენტული პრეპარატების მოქმედების ტემპერატურული ოპტიმუმები მიიღწევა უფრო მაღალ ტემპერატურაზე (150c-ით უფრო მაღალ 60-650c პირობებში), მეზოფილურ ანალოგებთან შედარებით. თერმოფილი შტამის ფერმენტული პრეპარატით ჰიდროლიზის შედეგად გლუკოზის მაღალი გამოსავალი მიიღწევა უფრო მაღალ ტემპერატურაზე (100c-ით უფრო მაღალ 600c პირობებში), მეზოფილურ ანალოგებთან შედარებით. მიღებული ფერმენტული პრეპარატების დახასიათებამ და შემოწმებამ დაგვარწმუნა, რომ ამ ფერმენტებით წარმოებული ლიგნოცელულოზური სუბსტრატების ჰიდროლიზის სიღრმე სავსებით მისაღებია პრაქტიკული რეალიზაციისათვის.
Giorgi Kvesitadze
Professor; Head of Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyTinatin Sadunishvili
Professor; Head of the Laboratory of Plant Biochemistry and Biotechnology at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyLali Kutateladze
Professor; Head of the Laboratory of Biotechnology at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyNino Omiadze
Professor; Chief Scientist at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyTamar Varazi
Professor; Scientist of the Laboratory of Biological Oxidation at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyGia Khatisashvili
Professor; Head of the Laboratory of Biological Oxidation at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyManana Gurielidze
Assistant Professor; Scientist of Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyMarina Pruidze
Assistant Professor; Scientist of the Laboratory of Biological Oxidation at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyDali Ghaghanidze
Associate Professor; Scientist of the Laboratory of Plant Biochemistry and Biotechnology at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyMaritsa Kurashvili
Associate Professor; Scientist of the Laboratory of Biological Oxidation at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyRusudan Khvedelidze
Assistant Professor; Scientist of Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyIzolda Khokhashvili
Associate Professor; Scientist of Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyMarine Abutidze
Assistant Professor; Scientist of Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyNanuli Amashukeli
Scientist of the Laboratory of Plant Biochemistry and Biotechnology at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyNino Gagelidze
Head of the Laboratory of Prokaryotes and Yeasts at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and Biotechnology; ScientistKhatuna Varsimashvili
Chief Scientist of the Laboratory of Prokaryotes and Yeasts at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyNino Zakariashvili
Scientist of the Laboratory of Biotechnology at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyLela Tinikashvili
Scientist of the Laboratory of Prokaryotes and Yeasts at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyLana Tolordava
Chief Laboratory Assistant of the Laboratory of Prokaryotes and Yeasts at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyTamar Urushadze
Scientist of Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyNino Tsiklauri
Scientist of the Laboratory of Biotechnology at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyMaia Jobava
Scientist of Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologyGiorgi Gigolashvili
Associate Professor; Scientist of the Laboratory of Biological Oxidation at Sergi Durmishidze Institute of Biochemistry and BiotechnologySadunishvili, T., Gaganidze, D., Amashukeli, N., Aznarashvili, M., Kharadze, Sh., Sturua, N., Rezzonico, F. (2024). Genetic diversity of Erwinia amylovora isolates from fire blight diseased trees in Central and Eastern Georgia. J Plant Pathol. British Society for Plant Pathology, Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1007/s42161-024-01649-5
Rezonicco, F., Bobushova, S., Gaganidze, D., Konurbaeva, M., Mukhanov, S., Jordan, S., Sadunishvili, T., Drenova, N., Smits, T.H.M., Doolotkeldieva T. (2024). Epidemiological description of fire blight introduction patterns to Central Asia and the Caucasus Region based on CRISPR spacer typing and genome analysis. Phytopathol Res. BMC, Part of Springer Nature.
Bukia, T., Gagelidze, N., Tabatadze, T., Buskandze, L., Khazalia, S., Goletiani, A. (2024). SYNTHESIS AND ANTIMICROBIAL STUDY OF AMANTADINEBASED NEW DERIVATIVES. Oxidation Communications 47(1), Pages: 48 - 58.
Bukia, T., Gagelidze, N., Tabatadze, T., Buskandze, L., Khazalia, S., Goletiani, A. (2024). SYNTHESIS AND ANTIMICROBIAL STUDY OF AMANTADINEBASED NEW DERIVATIVES. Oxidation Communications 47(1), Pages: 48 - 58.
Elizbarashvili, E., Khatisashvili, G., Butkhuzi, T., Khatisashvili, T., Ezugbaya, L., Bukia, M., Ramishvili, Ts. (2023). English-Georgian and Georgian-English explanatory online dictionary of chemistry terminology. International Journal of Multilingual Education, 22, 157-170.
ელიზბარაშვილი, ე., ბუთხუზი, თ., ეზუგბაია, ლ., ხატისაშვილი, გ., ბუკია, მ., ხატისაშვილი, თ. (2023). ქიმიის ტერმინოლოგიის ინგლისურ-ქართული და ქართულ-ინგლისური განმარტებითი ონლაინ ლექსიკონი. გ. ნიკოლაძის დაბადებიდან 135-ე წლისთავისადმი მიძღვნილი სამეცნიერო ტერმინოლოგიის VIII კონფერენცია. თსუ, არნოლდ ჩიქობავას სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტი.
Elizbarashvili, E., Khatisashvili, G., Butkhuzi, T., Khatisashvili, T., Ezugbaya, L., Bukia, M., Ramishvili, Ts. (2023). English-Georgian and Georgian-English explanatory online dictionary of chemistry terminology. International Conference Lexicography in the XII Century. Ilia State University., 70-72.
Kvesitadze, G., Khatisashvili, G. (2023). Biotechnology for cleaning up soils from explosives. Science and Science of Science. 1 (119): 47-56. https://doi.org/10.15407/sofs2023.01.047
კვესიტაძე, ე., გახოკიძე, რ., ხატისაშვილი, გ., კვესიტაძე, გ. (2023). დედამიწის ეკოლოგიური და სასურსათო პოტენციალი. თბილისი, 215 გვ. (მონოგრაფია)
Museliani, K., Kvesitadze, E., Kutateladze, L., Khobelia, T. (2023). Optimizing of nutrient media for Penicillium candidum 5-1 to increase the biosynthesis of casein-specific protease. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences.
Museliani, K., Kvesitadze, E., Kutateladze, L., Khobelia, T. (2023). EXPLORING CASEIN-SPECIFIC PROTEASE: PURIFICATION, PROPERTIES AND MILK CURDLING CONFIRMATION. Paris Congress on Agriculture and animal husbandry.
Kvesitadze, G., Tsiklauri, N., Kutateladze, L., Khokhrashvili, I., Jobava, M., Urushadze, T., Zakariashvil, N., Aleksidze, T., Burduli, T. (2023). Biological treatment of agro-industrial vegetable lignocellulosic waste with enzymes of mycelial fungi. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences.
Khvedelidze, R., Jobava, M., Kutataeladze, L., Zakariashvili, N., Burduli, T. (2023). Development of Innovative and Competitive Technology of Glucose Production form Agro-industrial Plant Wastes using Enzymes of Extremophilic Microorganisms. International Journal of Advances in Science Engineering and Technology, ISSN(p): 2321 –8991, ISSN(e): 2321 –9009 Volume-11, Issue-1, http://iraj.in.
Holman, H-Y., Rcheulishvili, A., Tugushi, L., Ginturi, E., Rcheulishvili, O., Metreveli, N., Gurielidze, M. (2023). The Effect of Si-ions on the Uptake Process of Zinc and Chromium by Arthrobacter Globiformis 151B, European Chemicall Bulletin, 12(13), 1209–1214.
Abutidze, M., Omiadze, N., Tugushi, D., Gurielidze, M., Kachlishvili, N. (2023). The Study of the Antimicrobial Properties of the Novel Cosmeceutical Remedy Components, Proceedings of the 4th International Scientific Conference «Foundations and Trends in Research», Copenhagen, Denmark, №4, 92-94.
Tkesheliadze, E., Gagelidze, N., Sadunishvili, T., & Herzig, C. (2023). LACTOBACILLUS STRAINS FROM APPLE AND FERMENTED MILK AND THEIR PROBIOTIC PROPERTIES. Journal of microbiology, biotechnology and food sciences, 12(6), e5776-e5776.
სადუნიშვილი, თ., ამაშუკელი, ნ., ღაღანიძე, დ., აზნარაშვილი, მ., ხარაძე, შ., სტურუა, ნ., რეზონიკო, ფ. (2023). ხეხილის ბაქტერიული სიდამწვრე და მისი გამომწვევი პათოგენი. დაავადების აღმოჩენა და მასთან ბრძოლის სტრატეგიები. ბროშურა. 38 გვ. თავისუფალი და აგრარული უნივერსიტეტების გამომცემლობა.
Amashukeli, Na., Gaganidze, D., Aznarashvili, M., Kharadze, Sh., Sturua, N., Rezzonico, F., Sadunishvili, T. (2023). Phenotypic Variability of Erwinia amylovora from Pome Fruits in Georgia. Bulletin of the Georgian National Acadmey of Sciences, 17, 3, 69-74.
Ushanov, L., Pipia, I., Abuseridze, I., Bagishvili, A., Meshvildishvili, A., Gagelidze, N. (2022). Campylobacter coli and Campylobacter jejuni in Georgian Retail Chicken: Isolation, Identification and Antibiotic Susceptibility. Annals of Agrarian Science, 20(4), 216-224.
Mkervali, Ts., Khokhashvili, I., Zakariashvili, N., Kutateladze, L., Sadunishvili, T. (2022). Bioconversion of waste of Georgian production of french fries and chips into protein-rich biomass. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences. Georgian National Academy of Sciences.
Museliani, K., Kvesitadze, E., Kutateladze, L., Khobelia, T. (2022). Optimizing of nutrient media for Penicillium candidum 5-1 to increase.
Mkervali, T., Khokhashvili, I., Zakariashvili, N., Kutateladze, L., Tchichinadze, M., Sadunishvili, T. (2022). Bioconversion of Waste Products of French Fries and Chips into Protein-Rich Biomass. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences, 16, no. 4, p. 99-106.
სადუნიშვილი, თ., მაისაია, ი. (2022). საქართველო უძველესი სამიწათმოქმედო კულტურის ქვეყანაა. საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის მაცნე, ისტორიის, არქეოლოგიისა და ხელოვნების ისტორიის სერია. 2, 126-138. საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია.
Mamuladze, T., Sikharulidze, T., Gagelidze, N. (2022). Selection of chilled chicken meat conservation methods against the background of microbiota reduction and organoleptic properties. Georgian Scientists, 4(3), 43-53
Amiranashvili, L., Danelia, I., Modebadze, T., Gagelidze, N., Zakariashvili, N., Kvitsiani, S., Badridze, G. (2022). Antagonistic Activity of Bacteria Isolated from Conifers of Tbilisi and its Surroundings against Phytopathogenic Fungi. London Journal of Research in Science: Natural and Formal, 15-21
Ushanov, L., Pipia, I., Abuseridze, I., Bagishvili, A., Meshvildishvili, A., Gagelidze, N. (2022). Campylobacter coli and Campylobacter jejuni in Georgian retail chicken: isolation, identification and antibiotic susceptibility. Annals of Agrarian Science, Vol. 20, No. 4, 216-224.
Tsiklauri, N., Kutateladze, L., Jobava, M., Khvedelidze, R., Khokhrashvili, I. (2022). LIGNOCELLULOSIC EZYMES OF BASIDIAL FUNGI- ISOLATED FROM DIFFERENT ECOLOGICAL NICHES OF GEORGIA. The Eurasia Proceedings of Science, Technology, Engineering & Mathematics (EPSTEM), v. 12, pp.113-118.
Tkesheliadze, E., Gagelidze, N., Sadunishvili, T., Herzig, C. (2022). Fermentation of apple juice using selected autochthonous lactic acid bacteria, Ukrainian Food Journal, 11(1), pp. 52-63.
Tabagari, I., Varazi, T., Chokheli, L., Kurashvili, M., Pruidze, M., Khatisashvili, G., Karpenko, O., Lubenets, V. (2022). von Fragstein und Niemsdorff. Enhancement of Spirulina platensis Remediation Action Using Biosurfactants for Wastewater Treatment. Int J Environ Res 16, 14.
Khatisashvili, G., Varazi, T., Kurashvili, M., Pruidze, M., Bunin, E., Didebulidze, K, Butkhuzi, T., Bakradze, E., Asatiani, N., Kartvelishvili, T., Sapojnikova, N. (2022). Remedial Approaches against Arsenic Pollution. In: (Edited by Margarita Stoytcheva and Roumen Zlatev), IntechOpen, DOI: 10.5772/intechopen.98779. Available from: pp. 59-77.
https://www.intechopen.com/ online-first/remedial-approaches-against-arsenic-pollution.
Zhang, Z., Shah, A.M., Mohamed, H., Zhang, Y., Sadaqat, B., Tsiklauri, N., Sadunishvili, T., Song, Y. (2022). Improved laccase production in Pleurotus djamor RP by atmospheric and room temperature plasma (ARTP) mutagenesis. Electronic Journal of Biotechnology, Volume 58,1-9. ISSN 0717-3458.
https://academic-accelerator.com/Impact-of-Journal/Electronic-Journal-of-Biotechnology
Tsiklauri, N., Jobava, M., Khvedelidze, R., Kutateladze, L., Khokhrashvili, I. (2021). Lignocellulosic Enzymes of Basidial Fungi- Isolated from Different Ecological Niches of Georgia. Journal of Science, Technology, Engineering & Mathematics. The Eurasia Proceedings of Science, Technology, Engineering & Mathematics (EPSTEM).
Khokhashvili, I., Kutateladze, L., Zakariashvili, N., Jobava, M., Burduli, T., Urushadze, T., Kvesitadze, E. (2021). Production of protein-rich biomass by the consortium of microscopic fungi - Chaetomium cellulotycum A 43 and Sporotrichum pulverulentum A 32. International Journal of Biotech Trends and Technology. Biotech. Trends and Technology.
Zhang, Z., Manzoor Shah, A., Mohamed, H., Tsiklauri, N., Song, Y. (2021). Isolation and Screening of Microorganisms for the Effective Pretreatment of Lignocellulosic Agricultural Wastes Amino Acids. BioMed Research International. BioMed Research International.
Zhang, Z., Manzoor Shah, A., Mohamed, H., Zhang, Y., Tsiklauri, N., Song, Y. (2021). Genomic Studies of White‐Rot Fungus Cerrena unicolor SP02 Provide Insights into Food Safety Value‐Added Utilization of Non‐Food Lignocellulosic Biomass. Journal Fungi 2021, 7 (10). https://doi.org/10.3390/ jof7100835.
სადუნიშვილი, თ., მაისაია, ი., ბაცაცაშვილი, ქ., სიხარულიძე, შ., დარჩიძე, თ. (2021). საქართველოს აგრარული კულტურა. საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია, თბილისი, 414 გვ. ISBN 978-9941-8-3824-8.
Amashukeli, N., Gaganidze, D., Aznarashvili, M., Kharadze, Sh., Sturua, N., Sadunishvili, T. (2021). Causative pathogen of fire blight of fruit trees in Georgia. Intercultural Dialogues. Vol. 6 TRANSACTIONS. p.23-30. Journal DOI:https://doi.org/10.52340/idw. ISSN: 2233-3401
Gaganidze, D., Sadunishvili, T., Aznarashvili, M., Abashidze, E., Gurielidze, M., Carna, S., Rezzonico, F., Zubadalashvili, M. (2021). Fire blight distribution in Georgia and characterization of selected Erwinia amylovora isolates, Journal of Plant Pathology, 103, 121-129.
Rcheulishvili, O., Metreveli, N., Rcheulishvili, A., Tugushi, L., Gurielidze, M. (2021). Reduction and uptake of Cr (VI) by Arthrobacter oxydans and uptake of Cr (III) by Arthrobacter sp. 61B under the influence of potassium and magnesium, Annals of Agrarian Science, 19(1), 53-57.
Asatiani, N., Bakradze, E., Butkhuzi, T., Didebulidze, K., Gujabidze, A., Kartvelishvili, T., Khatisashvili, G., Khmiadashvili, S., Kurashvili, M., Pruidze, M., Razmadze, D., Sapojnikova, N., Varazi, T. (2021). Microorganisms and Plants as Tools for Phytoremediation of Soil Polluted with Different Forms of Arsenic. Journal of Agrarian Sciences, 19 (4), 360-363
Asatiani, N., Abuladze, M., Kartvelishvili, T. Osepashvili, M., Shengelaya, A., Daraselia, D., Japaridze, D., Khatisashvili, G., Varazi T. Holman H.-Y., Sapojnikova, N. (2021). Copper (II) Ion Action on Soil Bacteria. Water Air Soil Pollut 232, 355
Gaganidze, D., Sadunishvili, T., Aznarashvili, M., Abashidze, E. Gurielidze, M., Carnal, S., Rezzonico, F., Zubadalashvili, M. (2021). Disease distribution and diversity of Erwinia amylovora isolates in Georgia. J Plant Pathol 103, 121–129
Tkesheliadze, E., Gagelidze, N., Sadunishvili, T., Herzig, C. (2021). Health promotional apple as an ideal substrate for probiotic beverages, Annals of Agrarian Science, 19, pp. 77–84.
Kvesitadze, G., Urushadze, T., Kutateladze, L., Khvedelidze, R., Jobava, M., Burduli., Zakariashvili, N. (2020). Amylase Production by Microscopic Fungi Isolated from South Caucasus. Bulletin of the Georgian. Academy of sciences. v.14 (2), 75-81.
Khokhashvili, I., Kutateladze, L., Zakariashvili, N., Jobava, M., Alexidze, T., Urushadze, T., Khvedelidze, R., Tsiklauri, N., Burduli, T. (2020). Production of Protein-Rich Biomass by the Consortium of Microscopic Fungi – Chaetomium cellulotycum A 43 and Sporotrichum pulverulentum A 32. V. 10 (1). pp.50-55 .
Sadunishvili, T., Węgierek-Maciejewska, A., Arseniuk, E., Gaganidze, D., Amashukeli, N., Sturua, Neli., Amiranashvili, L., Kharadze, Sh., Kvesitadze, G. (2020). Molecular, morphological and pathogenic characterization of Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus strains of different geographic origins in Georgia. Eur J Plant Pathol, 158:195–209.
ხატისაშვილი, გ. (2020). დაღვრილი ვერცხლისწყლის შეგროვება და შენახვა. ქიმიის უწყებანი, 4(1), 34-36.
Tabagari, I., Chokheli, L., Adamia, G., Kurashvili, M., Varazi, T., Pruidze, M., Khatisashvili, G., P. Ragstein, V. (2020). The Effectiveness of Arthrospira platensis for the Purification of Copper-Contaminated Water. Water Air Soil Pollut 231, 470
Bunin, E., Khatisashvili, G., Varazi, T., Kartvelishvili, T., Asatiani, N., Sapojnikova, N. (2020). Study of Arsenic-Contaminated Soil Bacterial Community Using Biochip Technology. Water Air Soil Pollut 231, 198
Rcheulishvili, O., Metreveli, N., Tsverava, L., Solomoni, R., Rcheulishvili, A., Tugushi, L., Gurielidze, M. (2020). Proteomic responses of oxidative stress-resistant Arthrobacter globiformis 151B to Cr and Mg and the influence of Mg on the uptake process of Cr (III) and Cr (VI), Annals of Agrarian Science, 18, 546–554
Kutateladze, L., Urushadze, T., Dudauri, T., Metreveli, B., Zakariashvili, N., Khokhashvili, I., Jobava, M. (2019). Fermentation of Pretreated Herbaceous Cellulosic Wastes to Ethanol by Anaerobic Cellulolytic and Saccharolytic Thermophilic Clostridia. Biomedical Journal of Scientific & Technical Research (BJSTR).
Khvedelidze, R., Kutatelade, L., Sadunishvili, T., Zakariashvili, R., Darbaidze, Z., Aleksidze, T. (2019). Heat Stable α- and Glucoamylase Performing Deep Enzymatic Hydrolysis of Starch to Fermentable Glucose. European Scientific Journal. Vol.15, No.21, 34-44. ISSN: 1857 – 7881 (Print). European Scientific Institute.
Gaganidze, D., Nazarashvili, N., Gorgadze, O., Abashidze, E., Aznarashvili, M., Gvritishvili, E., Sadunishvili, T. (2019). Identification of Potato Cyst Nematodes (Globodera rostochiensis, Globodera pallida) Spread in Kvemo Svaneti Region of Georgia. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences, 13 (4), 90-95.
Gorgadze, O., Gaganidze, D., Nazarashvili, N., Abashidze, E., Aznarashvili, M., Gvritishvili, E. (2019). Molecular characterization and phylogenetic relationships of Globodera rostochiensis isolates in two geographically distinct regions (Samtskhe-Javakheti and Svaneti) of Georgia. International Journal of Development Research, Vol. 09, Issue, 05, pp. 27669-27673.
Rcheulishvili, A. N., Tugushi, L. S., Ginturi, E. N., Gurielidze, M. A., Holman, H. Y. (2019). Influence of Na on Zn Uptake by Arthrobacter Globiformis 151B, Journal of Pharmaceutical and Applied Chemistry, 5(2), 188-192
Rcheulishvili, O., Tsverava, L., Rcheulishvili, A., Gurielidze, M., Solomonia, R., Metrevelic, N., Jojua, N., Holman, H-Y. (2019). Heavy metals specific proteomic responses of a highly resistant Arthrobacter globiformis 151B, Annals of Agrarian Science, 17, 218–229.
Rcheulishvili, A., Ginturi, E., Tugushi, L., Gurielidze, M., Holman, Hoi-Ying. (2019). Influence of Na on the Assimilation of Cr (VI), Zn and Cu by the Chromium-Resistant Bacterium Arthrobacter globiformis 151B, BULLETIN OF THE GEORGIAN NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES, 13(1), 95-100.
Rcheulishvili, A., Ginturi, E., Tugushi, L., Gurielidze, M., Rcheulishvili, N., Holman, Hoi-Ying. (2019). Influence of Sodium on the Assimilation Process of Cr (VI), and Cu by Arthrobacter globiformis 151B Chromium-Resistant Bacterium, Eur. Chem. Bull., 8(4), 128-131
Ebelashvili, N., Gagelidze, N., Chkhartishvili, N., Kekelidze, I. (2019). Bioprotection of Wine Using Nanostructural Colloidal Silver as Sulphur Dioxide Substitute. 2nd International School-Conference Applied Biosciences and Biotecnology, Tbilisi, Georgia, 1-5 April, p.37.
ებელაშვილი, ნ., გაგელიძე, ნ., სალია, ე., ბიბილური, ნ. (2019). გოგირდის დიოქსიდის შემცვლელი ბუნებრივი ანტისეპტიკის გამოყენების გავლენა ტკბილისა და ღვინის მიკროფლორაზე. Georgian Engineering News. Vol.89; pp.146-150; ISSN 1512-0287
Tabagari, I., Kurashvili, M., Varazi, T., Adamia, G., Gigolashvili, G., Pruidze, M., Chokheli, L., Khatisashvili, G., Ragstein, P. V. (2019). Application of Arthrospira (Spirulina) platensis against chemical pollution of water. Water, 11(9), 1759.
Kurashvili, M., Adamia, G., Varazi, T., Khatisashvili, G., Gigolashvili, G., Pruidze, M., Chokheli, L., Japharashvili, S. (2019). Application of Blue-green Alga Spirulina for removing Caesium ions from polluted water. Annals of Agrarian Science, 17, 2, 153 – 157.
Adamia, G., Gordeziani, M., Karpenko, E., Karpenko, O., Khatisashvili, G., Kurashvili, M., Pruidze , M., Varazi, T. (2019). Improving of Copper (II)-Ions phytoextraction by Using Glycolipid Biosurfactants. Annals of Agrarian Science, 17, 1, 9 – 15.
ადამია, გ., ხატისაშვილი, გ., ვარაზი, თ., გიგოლაშვილი, გ., ყურაშვილი, მ., ფრუიძე, მ., ჩოხელი, ლ. (2019). ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე სპირულინას გამოყენებით დიქლორ დიფენილ ტრიქლორეთანით (დდტ) დაბინძურებული წყლის გაწმენდის ხერხი. საქპატენტი. AU 2018 14896.
ურუშაძე, თენგიზ, კვესიტაძე, გიორგი, გაგელიძე, ნინო, ზაქარეიშვილი, ნინო, თხელიძე, ამირან, კახაძე, რუსუდან, სადუნიშვილი, თინათინ, ქუთათელაძე, ლალი, ქვრივიშვილი, თამარ, წერეთელი, გიული, ღამბაშიძე, გიორგი, ხომასურიძე, დიანა, ჯორბენაძე, ლეო. (2019). საქართველოს ნიადაგური ატლასი. საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის გამომცემლობა. თბილისი, 216 გვ.
ურუშაძე, თენგიზ, კვესიტაძე, გიორგი, არაბული, ავთანდილ, ბარათაშვილი, ზურაბ, კახაძე, რუსუდან, ქვრივიშვილი, თამარ, წერეთელი, გიული, ღამბაშიძე, ხომასურიძე, დიანა, ჯორბენაძე, ლეო და სხვ. (2019). სასოფლო-სამეურნეო ლექსიკონი, ორტომეული. მონოგრაფია. საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის გამომცემლობა, თბილისი, 397 გვ.
საჩანელი, თ., ამირანაშვილი, ლ., გაგელიძე, ნ. (2019). თუშური გუდის ყველის მიკრობიოტას დომინანტი კომპონენტები. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მოამბე. 1, 41, 88-92
საჩანელი, თ., ამირანაშვილი, ლ., გაგელიძე, ნ. (2019). თუშური გუდის ყველის რძემჟავა ბაქტერიების ზოგიერთი ბიოქიმიური მახასიათებელი. ინტელექტუალი. 37, 193-200.
Ebelashvili, N., Chkartishvili, N., Gagelidze, N., Kekelidze, I. (2019). Organic Wine Production via Nanosilver Application; International Proceedings Conference “Georgian Wine and Vine - Traditions and Scientific Challenges”, Caucasus International University, Iv. Javakhishvili Tbilisi State University; CONFERENCE PROCEEDINGS, pp.88-89; Tbilisi, Georgia, ISBN 978-9941-8-1324-5
Khvedelidze, R.M., Kutateladze, L.I., Tsiklauri, N.D., Zakariashvili, N.G., Aleksidze, T.I. (2018). Microbial Stable amylaze-produsing micromycetes isolated from soils of South Caucasus. International and Peer-Reviewed Journal – GSC Biological and Pharmaceutical Sciences.
Khvedelidze, R., Tsiklauri, N., Kutateladze, L., Sadunishvili, T., Darbaidze, Z., Kvesitadze, G. (2018). Enzymatic Hydrolysis of Lignocellulosic Agricultural Wastes to Fermentable Glucose. Agri Res & Tech: Open Access J. 17(5): 556042. 10.19080/ARTOAJ.2018.17.556042 Juniper Publishers.
Amashukeli, N., Gaganidze, D., Sturua, N., Kharadze, Sh., Sadunishvili, T. (2018). Influence of Lignohumate on tomato seeds germination and growth under inoculation with bacterial spot causative pathogen Xanthomonas vesicatoria . Plant & Fungal Research 1(1): 28-32. http://dx.doi.org/10.29228/plantfungalres.42. Institute of Botany, Ministry of Science and Education (MSE) of the Republic of Azerbaijan.
Omiadze, N.T., Mchedlishvili, N.I., Abutidze, M.O. (2018). Phenoloxidases of perennial plants: Hydroxylase activity, isolation and physiological role, Annals of Agrarian Science, Vol.16, No. 2, pp.196-200
საჩანელი, თ.ზ., ამირანაშვილი, ლ.ლ., გაგელიძე, ნ.ა. (2018). თუშური გუდის ყველიდან გამოყოფილი რძემჟავა ბაქტერიების ანტიბაქტერიული აქტივობა. საქართველოს საინჟინრო სიახლენი. 4, 88, 86-89
Gagelidze, N., Amiranashvili, L., Sadunishvili, T., Kvesitadze, G., Urushadze, T., Kvrivishvili, T. (2018). Bacterial composition of different types of soils of Georgia. Annals of Agrarian Science, 16, 1, 17-21
Danelia, I., Zakariashvili, N., Badridze, G., Kutateladze, L., Jobava, M., Lomidze, N., Benashvili, K. (2018). Microscopic fungi antagonistic to chestnut blight- Cryphonectria parasitica (Murrill) Barr. Int. J. Micro. Myco. 7(3), 14-23.
Khvedelidze, R.M., Kutateladze, L.I., Tsiklauri, N.D., Zakariashvili, N.G., Aleksidze, T.I. (2018). Stable amylaze-produsing micromycetes isolated from soils of South Caucasus. V. 05. (01). pp. 119-126.
Khvedelidze, R.M., Kutateladze, L.I., Jobava, M., Burduli, T.A. Aleksidze, T.I. (2018). Microbial Alkaline Proteases Isolated from South Caucasus. International Journal of Latest Engineering and Management Research (IJLEMR) ISSN: 2455-4847. V.03 – I. 10. pp. 01-0
Kutateladze, L., Zakariashvili, N., Khokhashvili, I., Jobava, M., Alexidze, T., Urushadze, T., Kvesitadze, E. (2018). Fungal elimination of 2,4,6-trinitrotoluene (TNT) from the soils. The EuroBiotech Journal, vol.2, no.1, pp. 39-46.
Kutateladze, L., Urushadze, T., Dudauri, T., Metreveli, B., Zakariashvili, N., Xhoxhashvili, I., Jobava M. (2018). Fermentation of Pretreated Herbaceous Cellulosic Wastes to Ethanol by Anaerobic Cellulolytic and Saccharolytic Thermophilic Clostridia. Biomed J Sci & Tech Res. (BJSTR). 10 (3). ISSN 2574-1241.
Kvesitadze, G., Besarion, Ch., Meskhi, B.Ch., Khatisashvili, G. (2018). Three stage biotechnology for the rehabilitation of soils polluted with explosives. Science Almanac of Black Sea Region Countries, 13(1), 53-67. doi 10.23947/2414-1143-2018-13-1-60-77
ადამია, გ., ხატისაშვილი, გ., ვარაზი, თ., გიგოლაშვილი, გ., ყურაშვილი, მ., ფრუიძე, მ., ჩოხელი, ლ. (2018). ლურჯ-მწვანე წყალმცენარე სპირულინას გამოყენებით 2,4,6-ტრინიტროტოლუოლით დაბინძურებული წყლის გაწმენდის ხერხი. საქპატენტი. AU 2018 14736
გორდეზიანი, მ., ხატისაშვილი, გ., ვარაზი, მ., ყურაშვილი, გ., ადამია, გ., ფრუიძე, მ. (2018). ქსენობიოქიმიის ზოგადი კურსი. თბილისი, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის გამომცემლობა. (სახელმძღვანელო).
Adamia, G., Chogovadze, M., Chokheli, L., Gigolashvili, G., Gordeziani, M., Khatisashvili, G., Kurashvili, M., Pruidze, M., Varazi, T. (2018). About possibility of alga Spirulina application for phytoremediation of water polluted with 2,4,6-trinitrotoluene. Annals of Agrarian Science, 16, 3, 348–351.
Kurashvili, M., Varazi, T., Khatisashvili, G., Gigolashvili, G., Adamia, G., Pruidze, M., Gordeziani, M., Chokheli, L., Japharashvili, S., Khuskivadze, N. (2018). Blue-green Alga Spirulina as a Tool Against Water pollution by 1,1'-(2,2,2-Trichloroethane-1,1-diyl) bis (4-chlorobenzene) (DDT). Annals of Agrarian Science, 16, 4, 405–409.
Gaganidze, D., Aznarashvili, M., Sadunishvili, T., Abashidze, E., Gureilidze, M., Gvritishvili, E. (2018). Fire blight in Georgia. Annals of Agrarian Science vol.16, No 10, p.12-16.
Amashukeli, N., Gaganidze, D., Sturua, N., Khradze, Sh., Sadunishvili, T. (2018). Influence of Lignohumate on tomato seeds germination and growth under inoculation with bacterial spot causative pathogen Xanthomonas vesicatoria. Plant & Fungal Research 1(1): 28-32.
Gagelidze, Nino A., Amiranashvili, Lia L., Sadunishvili, Tinatin A., Kvesitadze, Giorgi I., Urushadze, Tengiz F., Kvrivishvili, Tamar O. (2018). Bacterial composition of different types of soils of Georgia. Annals of Agrarian Science
Sadunishvili, T., Kutateladze, L., Urushadze, T., Khvedelidze, R., Zakariashvili, N., Jobava, M., Kvesitadze, G. (2017). Cellulolytic and Xylanolytic Enzymes from Mycelial Fungi. World Academy of Science, Engineering and Technology, International Journal of Bioengineering and Life Sciences. Volume 4, Issue 9, September 2017.
Amiranashvili, L.L., Gagelidze, N.A., Varsimashvili, Kh.I., Tolordava, L.L., Tinikashvili, L.M., Gamkrelidze, M.D., Amashukeli, N.V. (2017). Selection of probiotic lactic acid bacteria isolated from domestic chicken chosen in Georgia for poultry farming. IX International congress biotechnology: State of the art and perspectives. 20-22 February, Moscow, Russia. Part 2, p. 86-89
Amiranashvili, L.L., Gagelidze, N.A., Makaradze, L.A., Varsimashvili, Kh.I., Tolordava, L.L., Tinikashvili, L.M., Amashukeli, N.V. (2017). Sachaneli-Qadagishvili T.Z. Theeffectof homoprobiotic preparation “Probiogeo” supplemented with drinking water andfeedon survivability and growth performance of broiler-chickens. Annals of Agrarian Science. 15,4,476-479
ხატისაშვილი, გ., ლომიძე, ე., ელიზბარაშვილი, ე. (2017). სახალისო ქიმიური ექსპერიმენტები. თბილისი, საქართველოს მაცნე, (სახელმძღვანელო).
Gordeziani, M., Adamia, G., Khatisashvili, G., Gigolashvili , G. (2017). Programmed cell self-liquidation (apoptosis) (Review), Annals of Agrarian Science 15, 1, 148–154.
Baramidze, N., Gigolashvili, G., Khutsishvili, M., Tskaruashvili, Z., Kharatishvili, SH. (2017). Development of Research Methods for Mulberry Silkworm Disease-Nuclear Polyhedrose, Journal of Applied Biotechnology & Bioengineering 4(3): 618-620
Baramidze, N., Gigolashvili, G., Khutsishvili, M., Tskaruashvili, Z., Kharatishvili, SH, (2017). Prognostics of mulberry silkworm disease "nuclear polyedrosis in grain phase, BACSA 8th International Conference
ურუშაძე, სადუნიშვილი. (2017). სიამაყე და ტკვილი. საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია
Sadunishvili, T., Kutateladze, L., Jobava, M., Burduli, M.D. (2016). Microscopic fungi spread in different types of soils in Western Georgia. Annals of Agrarian Science, Volume 14, Issue 3, September 2016, Pages 227-232.
Amiranashvili, L.L., Gagelidze, N.A., Varsimashvili, Kh.I., Tinikashvili, L.M., Tolordava, L.L., Gamkrelidze, M. D., Amashukeli, N.V., Makaradze, L.A. (2016). Antimicrobial susceptibility and antibiotic resistanceprofiles of cultivablelactic acid bacteria from intestinal tractofdomestic chickens collectedin Adjara. Annals of Agrarian Science. 14.3. p.182-186
Elizbarashvili, E., Khatisashvili, G., Ochkhikidze, N. (2016). IChO-48—An Extraordinary Olympiad of Chemistry. Chemistry International, 38(6), 4–7.
Kurashvili, M., Varazi, T., Pruidze, M., Adamia, G., Gagelidze, N., Ananiashvili, T., Gordeziani, M., Khatisashvili, G. (2016). New Approaches and Tools For Rehabilitation of Chemically Contaminated Soils. International Scientific Conference: Modern Researches and Prospects of Their Use in Chemistry, Chemical Engineering and Related Fields, Ureki, Georgia, September, 21-23, p. 216
Varazi, T., Adamia, G., Khatisashvili, G., Chokheli, L., Kurashvili, M., Pruidze, M., Zaalishvili, G., Gordeziani, M., Gigolashvili, G. (2016). About Algae Spirulina's Ecological Potential for Their Application in Remediation Technologies. Conference Proceeding of International Conference: Modern Researches and Prospects of their Use in Chemistry, Chemical Engineering and Related Fields, Ureki, Georgia, September, 21-23, p. 126, 2016.
Gordeziani, M.Sh., Varazi, T., Pruidze, M. (2016). Structural–functional organization of cytochrome P450 containing monooxygenase and some aspects of modeling. Annals of Agrarian Science, 14, 2, 82–94.
Kurashvili, M., Adamia, G., Amiranashvili, L., Ananiashvili, T., Pruidze, M., Varazi, T., Gordeziani, M., Khatisashvili, G. (2016). Targeting of detoxification potential of microorganisms and plants for cleaning environment polluted by organochlorine pesticides. Annals of Agrarian Science,14, 3, 222–226.
Kurashvili, M., Varazi, T., Pruidze, M., Adamia, G., Gagelidze, N., Ananiashvili, T., Gordeziani, M., Khatisashvili, G. (2016). New approaches and tools for rehabilitation of chemically contaminated soils. Proceeding of the Georgian National Academy of Sciences, Chemical series, Vol. 42, 3, pp. 406–409.
Kutateladze, L., Zakariashvili, Y., Jobava, N.G., Burduli, M.D., Sadunishvili, T.A. (2016). Microscopic fungi spread in different types of soils in Western Georgia. Annals of Agrarian Science, Volume 14, Issue3, September Pages 227-232.
Gagelidze, N., Amiranashvili, L., Varsimashvili, Kh., Tinikashvili, L., Tolordava, L, Sadunishvili, T. (2016). Selection of effective biosurfactant producers among Bacillus strains isolated from soils of Georgia. Annals of Agrarian Science. 14, 2, 72–75.
Khuskivadze, N., Didebulidze, K., Khatisashvili, G., Mania, K., Chogovadze, D. (2016). Design the method of de-restoration and cleaning of detached wall paining deteriorated by gelatin using microorganisms and bio surfactants. Green Conservation of cultural Heritage. Palermo, Italy
Burjanadze, Medea, Gaganidze, Dali, Arjevanidze, Mariam, Nakaidze, Elena, Tsereteli, Giuli. (2016). Identification of Bacillus in Population Colorado Potato Beetle Leptinotarsa decemlineata Say and Mottled Umber Erannis defoliaria Clerrck in Georgia. Bull. Acad. Nac. Sci.Georgia, v,10,2:133-137
ურუშაძე, კვესიტაძე. (2016). საველე ნიადაგმცოდნეობა. საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია.171 გვ.
Amiranashvili, L., Gagelidze, N., Varsimashvili, Kh., Makaradze, L. (2015). International scientific conference: Modern technologies for production of ecologically pureproducts for sustainabledevelopment of agriculture Someprobiotic characters of lactic acidbacteria isolatedfrom GUT of domestic chickens selected in Kakheti region of Georgia, Tbilisi, Georgia, p. 351-354.
Kutateladze, L., Jobava, M., Zakariashvili, N., Kvesitadze, E. (2015). Selection of Industrially Valuable Xylanase Producer Strain. Bulletin of the Georgian Academy of sciences. Vol. 9, (2), p.116-121.
Gagelidze, N., Amiranashvili, L., Varsimashvili, Kh., Tinikashvili, L., Tolordava, L. (2015). The possibility of application of lactic acid bacteria isolated from gut of chickens selected in Georgia as probiotic additive. Intra-university scientific conference of Agricultural University of Georgia, 24-25 November,Tbilisi,Georgia.
Amiranashili, L., Gagelidze, N., Varsimashvili, Kh., Tolordava, L., Tinikashvili, L., Sadunishvili, T. (2015). Prospects for usage of lactic acid bacteria isolated from different regions of Georgia as matsoni starters. International scientific-practical conference: “innovative technologies for production of functional foods”, April, Kutaisi, Georgia, 194-198
Varazi, T., Pruidze, M., Kurashvili, M., Gagelidze, N., Sutton, M. (2015). Different Tools and Complex Approach for Improving Phytoremediation Technology ICET: XIII International Conference on EnvironmentalTechnology, Rome, Italy September 17 – 18.
Varazi, T., Khatisashvili, G., Pruidze, M., Kurashvili, M., Sutton, M. (2015). Approaches for Enhancing Phytoremediation Efficiency Against Chemical Contamination of Soil.6-th Europian Bioremediation Conference, Creta,Chania,Greece, June 29-July 2.
Kurasvili, M., Adamia, G., Amiranashvili, L., Ananiasvili, T., Pruidze, M., Varazi, T., Gordeziani, M., Khatisashvili, G. (2015). Model testing of new approach for cleaning soils polluted with organochlorine pesticides. Proceedings of 13th International UFZ-Deltares Conference on sustainable use and management of soil, sediment and water resources, Copenhagen, Denmark, June 9-12, 431-434.
Gordeziani, M., Kurashvili, M., Khatisashvili, G., Adamia, G. (2015). Bioactivation of molecular oxygen – phenomen of enzyme self-inactivation and the apoptosis. Annals of Agrarian Science. Vol. 13, No 2, pp. 19–33.
Kurashvili, M., Adamia, G., Amiranashvili, L., Ananiasvili, T., Pruidze, M., Varazi, T., Gordeziani, M., Khatisashvili, G. (2015). Creation of phytoremediation technology for cleaning environment polluted with organochlorine pesticides. Applied Ecology: Problems, Innovations. May, Batumi, pp. 150–153.
Varazi, T., Kurashvili, M., Pruidze, M., Khatisashvili, G., Gagelidze, N., Adamia, G., Zaalishvili, G., Gordeziani, M., Sutton, M. (2015). A new approach and tools for perfecting phytoremediation technology. American Journal of Environmental Protection, Science PG, ISSN, 4, 3, 143–147.
Varazi, T., Kurashvili, M., Pruidze, M., Khatisashvili, G., Adamia, G., Gagelidze, N., Gordeziani, M., Sutton, M. (2015). Different Tools to Avoid Deep Contamination and to Improve Phytoremediation Technology. Proceedings of 13th International UFZ-Deltares Conference on sustainable use and management of soil, sediment and water resources, Copenhagen, Denmark, June 9-12, 441-448
Kurasvili, M.V., Adamia, G.S., Amiranashvili, L.L., Ananiasvili, T.I., Pruidze, M.V., Varazi, T.G., Gordeziani, M.S., Khatisashvili, G.A. (2015). Creation of ecologically friendly technology for cleaning environment polluted by organochlorine pesticides. VII Moscow International congress “Biotechnology: State of the Art and Prospects of Development”. March, Moscow.
Bokulich, N., Amiranashvili, L., Chitchyan, K., Ghazanchyan, N., Gagelidze, N., Sadunishvili, T. (2015). et al., Microbial biogeography of the transnational fermented milk Matsoni. Food Microbiology, 50, 12-19.
Sadunishvili, T., Kvesitadze, E., Kvesitadze, G. (2015). Xanthomonas vesicatoria specific virus and its potential to prevent tomato bacterial spot disease. Chapter in: Nanotechnology to Aid Chemical and Biological Defence. T.A. Camesano Ed., Springer, The Netherlands, 333-372.
Kvesitadze, E., Urushadze, T., Sadunishvili, T., Kvesitadze, G. (2015). Industrial Engineering. In: EBTNA Text Book. Current Biotechnology and Applications. 105-140.
Kvesitadze, G., Khatisashvili, G., Sadunishvili, T., Kvesitadze, E. (2015). Plants for Remediation: Uptake, Translocation and Transformation of Organic Pollutants. in: M.Ozturk et al., Eds: Plants, Pollutants and remediation. Springer, Dordrecht, Heidelberg, New York, London. 241-308.
Burjanadze, M., Gaganidze, D., Arjevanidze, M., Nakaidze, E., Tsereteli, G., Kharadze, Sh. (2015). Bacillus associated with Colorado Potato Beetle – Leptinotarsa decemlineata Say and the Mottled Umber - Erannis defoliaria Clerrck in Georgia. IOBC wprs, Bulletin OILBN, Vol. 94, 283-287
Amiranasvili, L., Kurashvili, M., Adamia, G., Gagelidze, N., Varsimashvili, Kh., Tolordava, L., Ananiashvili, T., Khatisashvili, G. (2014). Lindane degradation ability of Pseodomonas strains isolated from soils of Georgia. Annals of Agrarian Science. 2014, 12, 3, 18-21
Omiadze, N., Mchedlishvili, N., Rodrigues-Lopez, J.N., Abutidze, M., Sadunishvili, T., Pruidze, N. (2014). Biochemical Processes at the Stage of Withering during black Tea Production. Appl. Biochem. Microbiol., Vol. 50, No 4, pp.394-397.
Mchedlishvili, N., Omiadze, N., Abutidze, M., Rodrigues-Lopez, J.N., Sadunishvili, T., Gurielidze, M., Kvesitadze, G. (2014). Investigation of phenolic content, antioxidant and antimicrobial activities of natural food red colorant from Phytolacca americana l. Fruits. Annals of Agrarian Science, Vol. 12, No. 3, pp. 71–75.
Abutidze, M., Omiadze, N., Mchedlishvili, N., Rodrigues-Lopez, J.N., Sadunishvili, T., Kvesitadze, G. (2014). New antiviral herbal remedies for herpes simplex and herpes zoster. Annals of Agrarian Science, 2014, Vol. 12, No. 3, pp. 15–1.
Kutateladze, L., Zakariashvili, N., Khokhashvili, I., Urushadze, T., Tsiklauri, N., Aleksidze, T. (2014). Biomass of Sporotrichum pulverulentum S7 – a Food Additive Rich in Protein and Biologically Active Compounds. Annals of Agrarian Science .Vol.12, (3), pp. 55-58.
Kutateladze, L., Urushadze, T., Khvedelidze, R., Zakariashvili, N., Khokhashvili, I., Jobava, M., Burduli, V. (2014.). Thermophilic Cellulase/xylanaze Complex and its Application in Production of Liquid Sugars. Annals of Agrarian Science. Vol.12, (3), p.49-54.
Amiranasvili, L., Kurashvili, M., Adamia, G., Gagelidze, N., Varsimashvili, Kh., Tolordava, L., Ananiashvili, T., Khatisashvili, G. (2014). Lindane degradation ability of Pseodomonas strains isolated from soils of Georgia. International conference on food and biotechnology (ICFB2014). September 11-12, Tbilisi, Georgia, p.67.
Ebelashvili, N., Shubladze, L., Salia, E., Gagelidze, N., Bibiluri, N. (2014). Effect of nanostructured silver on biologicaly active substances and microbiological processes of dry red wine. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences, 8, 94-100.
Amiranashvili, L., Gagelidze, N., Varsimashvili, Kh., Tolordava, L., Tinikashvili, L., Kirtadze, E., Sadunishvili, T., Kvesitadze, G., Torok, T., Mills, D., Bokulich, N. A. (2014). Antimicrobial Activity of Lactic Acid Bacteria Isolated from Traditional Fermented Milk Products in Georgia. The International Scientific Conference on Probiotics and Prebiotics. 24 – 26 June, 2014, Budapest, Hungary, 63-64.
Amiranashvili, L., Kurashvili, M., Adamia, G., Gagelidze, N., Varsimashvili, Kh., Tolordava, L., Ananiashvili, T., Khatisashvili, G. (2014). Lindane degradation ability of Pseudomonas strains isolated from soils of Georgia. International Conference on Food and Biotechnology (ICFB2014), Agricultural University of Georgia, Tbilisi, Georgia, September 11-12.
გორდეზიანი, მ., ხატისაშვილი, გ. (2014). „ეკოლოგიური ქიმიის ზოგადი კურსი“. თბილისი, გამომცემლობა „მწიგნობარი“, 215 გვ. (სახელმძღვანელო).
Khatisashvili, G., Gakhokidze, R., Matchavariani, L. (2014) Improving of Phytoremediation of Soil Polluted with Oil Hydrocarbons in Georgia. In: Soil Remediation and Plants. Eds: Hakeem K., Sabir M., Ozturk M., Murmet A. Elsevier, Academic Press, pp. 547–569.
Kvesitadze, G., Khatisashvili, G., Sadunishvili, T. (2014). Metabolism of 14C-Containing Contaminants in Plants and Microorganisms. In: Radionuclide Contamination and Remediation Through Plants. Eds: Gupta D.K., Walther C. Springer, Dordrecht, Heidelberg, New York, London, pp. 253–276.
Amiranashvili, L., Kurashvili, M., Adamia, G., Gagelidze, N., Varsimashvili, Kh., Tolordava, L., Anananiashvili, T., Khatisashvili, G. (2014). Lindane degradarion ability of Pseudomonas strains isolated soils of Georgia. Annals of Agrarian Science, 12, 3, 18–21.
Kurashvili, M., Adamia, G., Ananiashvili, T., Amiranashvili, L., Varazi, T., Pruidze, M., Gordeziani, M., Khatisashvili, G. (2014). Plants and Microorganisms for Phytoremediation of Soils Polluted with Organochlorine Pesticides. World Academy of Science, Engineering and Technology International Journal of Biological, Biomolecular, Agricultural, Food and Biotechnological Engineering, 8, 4, 382–384.
Kurashvili, M., Adamia, G., Anananiashvili, T., Varazi, T., Pruidze, M., Khatisashvili, G., Karpenko, E., Karpenko, A. (2014). “Biosurfactants as efeective tools for improving phytoremediation” International Conference on Food and Biotechnology ICFB, September 11-12, Tbilisi, Georgia, Book of Abstracts, pp. 179–181.
Kurashvili, M.V., Adamia, G.S., Ananiashvili, T.I., Varazi, T.G., Pruidze, M.V., Gordeziani, M.S., Khatisashvili, G.A. (2014). Plants as tools for control and remediation of the environment polluted by organochlorine toxicants. Annals of Agrarian Science, Vol. 12, 3, pp. 84–87.
Varazi, T., Pruidze, M., Adamia, G., Kurashvili, M., Khatisashvili, G., Sutton, M. (2014). New approach for prevention and cleansing of chemically polluted soils. International Conference on Food and Biotechnology (ICFB2014), Agricultural University of Georgia, Tbilisi, Georgia, September 11-12, pp. 62-63.
Gaganidze, D., Gujabidze, I., Sadunishvili, T., Gigolashvili, G. (2014). Elaboration of nuclear polyhedrosis virus detection method in eggs of mulberry silkworm. The Journal of Ecology. 108, 336-34.
Sadunishvili, T., Sturua, N., Gamkrelidze, M., Amashukeli, N. (2014). Biological and Physico-Chemical Properties of X. phaseoli Specific Phages. Annals of Agrarian Science, vol. 12, no. 3. p. 44-48.
Sadunishvili, T. (2014). Plants Potential for their Application in Phytoremediation with the aim of Production of Healthy Food. Annals of Agrarian Science, vol. 12, no.3, p.39-43.
Kvesitadze, G., Khatisashvili, G., Sadunishvili, T. (2014). Metabolism of 14C-containing contaminants in plants and microorganisms: in: Dharmendra Kumar Gupta Clemens Walther Editors: Radionuclide Contamination and Remediation Through Plants, 978-3-319-07664-5, 320979, pp 254-270. Springer.
Ebelashvili, N., Shubladze, L., Salia, E., Gagelidze, N. (2013). The efficiency of application nanosilver in technological processes of making red wine. Journal of Food Science and Engineering. 3, 8, 424-429
Kutateladze, L., Zakariashvili, N., Jobava, M., Urushadze, T., Khvedelidze, R., Kvesitadze, G. (2013). Selection of Microscopic Fungi –Proteases Producers. Proc. Georgian Acad. Sci. Vol. 7. N 3.p. 87-91.
გორდეზიანი, მ., ხატისაშვილი, გ. (2013). ქსენობიოტიკთა ჰიდროქსილირება და ჟანგბადის აქტიურ ფორმათა გენერაცია. მიკრობიოლოგია და ბიოტექნოლოგია, 4, 1, 36-62.
Gaganidze, D., Sadunishvili, T., Amashukeli, N., Sturua, N., Gamkrelidze, M. (2013). Establishing Taxonomy of Pathogenic Bacteria, Causative Agents of Haricot Bacterioses Spread in Different Regions of Georgia by 16S rDNA Fragments. «Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences, V.7, 2, p. 130-135.
Kurashvili, M., Anananiashvili, T., Adamia, G., Amiranashvili, L., Gagelidze, N., Khatisashvili, G. (2013). Selection of microorganisms for development of a novel technology for cleaning environment contaminated by organochlorine pesticides. Transaction of the Institute of Microbiology of Azerbaijan National Academy of Sciences, 11, 1, 293–296.
Varazi, T., Pruidze, M., Khatisashvili, G., Kurashvili, M., Amiranashvili, L., Adamia, G., Giogolashvili, G., Sutton, M. (2013). Biosorbent as a tool for Prevention and Cleansing of the Chemically Contaminated soils. 12th International UFZ-Deltares Conference on Groundwater-Soil-Systems and Water Resource Management - Aqua-ConSoil 2013. Barcelona, Spain, April, 16–19.
Kurashvili, M.V., Adamia, G.S., Ananiasvili, T.I., Amiranashvili, L.L., Khatisashvili, G.A. (2013). The elaboration of new technology for cleaning environment contaminated by organochlorine pesticides. International Conference: “Innovative technologies and modern materials”. Kutaisi, June 6-7, pp. 250-252.
Varazi, T., Khatisashvili, G., Gordeziani, M., Pruidze, M., Gagelidze, N., Chokheli, L. (2013). Joint Aplication of Natural Sorbents and Selected Microorganismss for Improovement of Remediation Technology Used at TNT Contamination. Transaction of the Institute of Microbiology of Azerbayjan National Academy of Sciences. V.11, Number 1, pp. 315–318. Baki, “ELM”, ISSN 2224-0683.
Kurashvili, M., Ananiashvili, T., Adamia, G., Amiranashvili, L., Khatisashvili, G. (2013). Targeting of detoxification potential of microorganisms and plants for cleaning environment polluted by organochlorine pesticides. VII Moscow International congress “Biotechnology: State of the Art and Prospects of Development”, Moscow, Russia, March, 19-22, pp. 245–246.
გორდეზიანი, მ., ხატისაშვილი, გ. (2013). ფერმენტები, ჰემოპროტეინების კონფორმაციული ცვლილებები, ქიმიური მოდიფიკაცია და მოდელირება. თბილისი, გამომცემლობა „მწიგნობარი“, 215 გვ. (მონოგრაფია).
Omiadze, N., Sadunishvili, T., J.N., Rodriguesz-Lopez, et.al. (2013). Study of effect of products of catechin oxidation on the activity of apple phenoloxidase and peroxidase. Conference Book. 2nd International Scientific Conference dedicated to the 70th Aniversary of the National Academy of Sciences of Armenia.
Omiadze, N., Sadunishvili, T., Rodriguesz-Lopez, J.N. (2013). et al., Study of effect of products of catechin oxidation on the activity of apple phenoloxidase and peroxidase. Conference Book. 2nd International Scientific Conference dedicated to the 70th Anniversary of the National Academy of Sciences of Armenia
Gaganidze, D., Sadunishvili, T., Amashukeli, N., Sturua N., Gamkrelidze M. (2013). Establishing Taxonomy of Pathogenic Bacteria, Causative Agents of Haricot Bacterioses Spread in Different Regions of Georgia by 16S rDNA Fragments. «Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences, V.7, 2, p. 130-135.
ღაღანიძე, დ., სადუნიშვილი, თ., ამაშუკელი, ნ., გამყრელიძე, მ., სტურუა, ნ., გიორგობიანი, ნ. (2013). შავი ბაქტერიული სილაქავის გამომწვევი ბაქტერიების დეტექცია პოლიმერაზულ ჯაჭვური რეაქციით საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში ბაქტერიოზებით დაავადებულ პომიდვრების ნიმუშებში. კრებული - ინოვაციური ტექნოლოგიები აგრარული სექტორის მდგრადი და უსაფრთხო განვითარებისათვის. საერთაშორისო სამეცნიერო პრაქტიკული კონფერენცია. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია. თბილისი, გვ.207-209.
Sadunishvili, T., Amashukeli, N., Rodriguesz-Lopez, J.N., Chezarra, S., Gaganidze, D., Mchedlishvili, N., Omiadze, N., Kvesitadze, G. (2013). Oxidative enzymes and peroxidase isoforms in tomato affected by bacterial spot and bacterial canker. Conference Book. 2nd International Scientific Conference dedicated to the 70th Aniversary of the National Academy of Sciences of Armenia. p.124-128.